Махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология

ХII- БОБ. ЛОЙИҲАНИНГ ИНСОН РЕСУРСЛАРИНИ БОШҚАРИШ

1. 
   Ходимларни бошқаришнинг асосий принсиплари
   

Самарали ходимларни бошқариш лойиҳани бошқаришнинг асоси ҳисобланади. Одатда, инвесторлар лойиҳани бошқариш ходимларини лойиҳани амалга оширишда асосий муваффақият омили сифатида кўришади.

Лойиҳа ходимларини бошқариш тизими инсон ресурслари билан боғлиқ бўлган жараёнларни бошқариш усуллари, проседуралари, дастурларини ўз ичига олади ва уларнинг доимий яхшиланишини таъминлайди. Бирликда олинган ушбу услублар, проседуралар, дастурлар қуйидаги параметрлар билан тавсифланган лойиҳа кадрларини бошқариш тизимини ифодалайди:

• 
  ходимларнмг лойиҳанинг мақсади ва ваколати (таълим даражаси, малакаси, миссияни тушуниш, иш муносабати) билан мувофиқлиги;
  
• 
  ходимларни бошқариш тизимининг самарадорлиги - харажатлар ва имтиёзларнинг нисбати, инвеститсияларга бўлган эҳтиёж, ходимлар билан ишлаш натижаларини баҳолаш мезонларини танлаш;
  
• 
  ходимларнинг ортиқча ёки камлиги, эҳтиёжларни ҳисоблаш, миқдор ва сифатни режалаштириш;
  
• 
  профессионал фаолиятнинг айрим гуруҳлари ва ижтимоий-психологик хусусиятлари бўйича ходимлар баланси;
  
• 
  бошқарув ходимлари гуруҳларига устунлик қиладиган манфаатлар ва қадриятлар тузилмаси, уларнинг иш фаолиятига бўлган таъсирига таъсири ва натижалари;
  
• 
  фаолиятнинг ритми ва интенсивлиги, ишнинг психологик ҳолати ва сифатини белгилаш;
  
• 
  ходимларни танлаш ва улардан фойдаланишни акс эттирадиган, унинг ривожланиш тизимини ташкил этувчи бошқарув ходимларининг интеллектуал ва ижодий салоҳияти.
  

Ходимларни бошқариш самарадорлиги лойиҳанинг умумий мақсадларини амалга ошириш даражаси билан белгиланади. Ҳар бир жамоа аъзосидан фойдаланишнинг самарадорлиги унинг зарур функсияларини амалга ошириш қобилиятига ва ушбу функсияларни амалга оширадиган мотиватсиясига боғлиқ.
Кадрлар билан ишлашни самарали ташкил этиш лойиҳа ходимларини бошқаришнинг асосий ташвишлари ва шунга мос равишда лойиҳа командасининг кадрлар менежерининг ҳам асосий ташвишлари ҳисобланади.
Инсон ресурсларининг ўзига хослиги қуйидагича:

• 
  инсон ресурсларини бошқаришда психологик омилларга, инсон фаолияти рағбатлантирилишига ва мотиватсиалашга устувор аҳамият берилади;
  
• 
  одамлар онгли, фикрлаш ва ақл-заковат билан шуғулланишади, шунинг учун уларнинг бошқарувга бўлган муносабати фаол ва ҳиссий жиҳатдан мазмунли ва пассив-механик эмас;
  
• 
  инсон ресурслари доимий ривожланишга қодир;
  
• 
  ташкилот ва инсон ресурслари ўртасидаги ўзаро муносабатлар жараёни икки томонлама бўлади;
  
• 
  инсон ресурслари фаолиятининг хабардорлиги, мақсадларини белгилаш, рағбатлантириш ва ўзини ўзи англаш талаблари билан ажралиб туради;
  
• 
  инсон ресурсларини нотўғри ишлатиш билан ишлатиш самарадорлиги бошқа манбалар турига нисбатан тезроқ тушади;
  
• 
  инсон ресурсидаги инвеститсиялар (моддий ва маънавий) ресурсларнинг бошқа турларидан кўра кўпроқ самара беради.
  

Ходимларни режалаштиришқуйидаги саволларга жавобларни билишга асосланган:

• 
  қанча мутахассис, нима малакаси, қачон ва қаерда талаб қилинади;
  

•ортиқча ходимлардан фойдаланишни жалб қилиш ва камайтириш ёки оптималлаштириш қандай қилиб бўлиши мумкин;

• 
  унинг қобилиятлари, кўникмалари ва ички мотиватсияси асосида ходимлардан қандай қилиб энг яхши фойдаланиш керак;
  
• 
  ходимларни тайёрлаш учун шарт-шароитларни қандай қилиб яратиш;
  
• 
  режалаштирилган тадбирлар учун қандай харажатлар талаб этилади.
  

Ходимлар лойиҳа жамоасининг энг муҳим таркибий қисмларидан бири ҳисобланади, шунинг учун керакли касбийлик, умумий қадриятлар, муайян ижтимоий нормалар ва қизиқишларга эга бўлган одамлар йўқ бўлганда унинг тузилиши қанчалик яхши мўлжалланган бўлса-да, у лойиҳанинг мақсадли мақсадларини самарали амалга оширишга қодир эмас. Шу муносабат билан ходимларни танлаш ва баҳолаш лойиҳа ходимларини бошқаришнинг муҳим бошқарув функсияларидан биридир.
Ходимларни ишга олишда ички ва ташқи манбалардан фойдаланиш мумкин - ходимларнинг ҳаракатлари, янги
ишчиларни ёллаш, шунингдек, лизинг хизмати
ходимлари. Ишга қабул қилиш манбаларининг ҳар бирининг ижобий ва салбий томонлари бор.