Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

4.3. Tolaning uzilish kuchi va chiziqli zichligini aniqlash
Tola ishlanish davrida va tayyor mahsulot sifatida foydalanish davrida
qiymati va yo‘nalishi o‘zgaruvchan kuchlar ta’sirida va ko‘pincha uzunasiga
cho‘zuvchi kuchlar ta’sirida bo‘ladi. Bu kuchlar qiymati tolaning uzilish paytida
o‘lchanganidan u uzilish kuchi deb ataladi va tolaning asosiy mexanikaviy
xususiyati hisoblanadi.
Tolaning uzilish kuchi qisqichlar orasi 3 mm li DSH-3M rusumli
takomillashtirilgan dinomametrda aniqlanadi. Xalqaro birliklar sistemasi bo‘yicha
tolaning ingichkaligini tavsiflash uchun tekslarda ifodalanadigan chiziqli chizlik
tushunchasi kiritilgan. Tekslar soni 1 km uzunlikdagi tolaning og‘irligi necha
gramm ekanligini ko‘rsatadi:
T =
L
m
1
= 100
⋅
m
L
 teks (g/km),
bunda: m — tola massasi;
L
1
 va L — tolalar uzunligi, tegishlicha km va m.
Teks sistemasidan nomer sistemasiga o‘tish uchun quyidagicha formuladan
foydalaniladi:
N
T
 = 1000/T,
bunda: N
T
 — tolaning metrik nomeri bo‘lib, quyidagicha aniqlanadi:
N
T
 = 10n/G
f
,
bunda: 10 - shtapel o‘rtasidan qirqib olingan qismning uzunligi, mm; n-
tolalar soni; G
f
 - shtapel o‘rtasidan qirqib olingan qismining massasi, mg.

---

90