Mahsuldor qatlamlarni ochish va

yoriqliligi intensivligi
, tog‗ jinsining bir hajm birligiga 
to‗g‗ri keladigan yoriqlar yuzasining yarmi bilan o‗lchanadi: 
V
S
T

(1.9) 
bu erda: S – hamma yoriqlar yuzasining yarmi, V – tog‗ jinsining hajmi. 
Tog‗ jinsining bir yuza birligiga to‗g‗ri keladigan yoriqlarning umumiy 
uzunligiga 
yoriqlilik intensivligi 
deyiladi: 
F
L
P

(1.10) 
bu erda: L – hamma yoriqlarning umumiy uzunligi; F – yoriqlar joylashgan 
yuza. 
Yoriqlilik zichligi deb, yoriqlar sonining (

n) shu yoriqlar uzunligi (

L
) 
nisbatiga aytiladi. 
L
n
д



(1.11)
Yoriq kollektorlarni o‗rganishda yoriqlarning zichligidan ham foydalaniladi 
(1.6-rasm). 

---

 
1.6-rasm. Yoriqlik zichligi tacviri 
Agar yoriqli kollektor bir xil yoriqlikka ega bo‗lsa, yoriqlarning zichligi 
quyidagicha aniqlanadi: 
L
д
1


(1.12)
 

d - bu aslida g 
bu erda: L – yoriqlar orasidagi macofa.
Yoriq kollektorlarni tavsiflovchi bu kurcatkichlar uzaro quyidagicha bog‗liq: 
T
Гi
i
N



1
;
T
Pi
i
i
N



cos

1
;



N
i
i
i
G
P
1
cos


(1.13) 
bu erdа: N – yoriqlar tizimining soni; 


i
– yoriqlar tizimi bilan yuza orasidagi 
burchak (1.6-rasm).
Yoriqlar zichligi va ochilganligining b
i
∙Г
i
ko‗paytmaci yoriq kollektorlarning 
g‗ovakliligini beradi: 
i
i
i
G
b
m


(1.14) 
Yoriq tizimlar uchun yoriq g‗ovakliligi quyidagicha aniqlanadi: 
i
N
i
N
i
i
iyo
yo
G
b
m
m







1
1
(1.14) 
Yoriqlar ochiqligi o‗zgarmac bo‗lganda
G
b
m
yo



(1.16) 
Yoriq kollektorlarning bu xususiyatlari mikroskop orqali maxsus tayyorlangan 

shliflarda o‗rganiladi. Kollektorlarning o‗tkazuvchanligi va yoriq g‗ovaklilik 
bog‗lanishi Bussineks tenglamasi orqali aniqlanadi. Bu tenglamadan yoriqlar 
tizimidagi bitta yoriqdan oqib o‗tgan suyuqlik quyidagicha ifodalanadi: 
x
P
b
q





12
2
(1.17) 

---

35
bu erda: q – bitta yoriqdan o‗tayotgan suyuqlik miqdori; 

– suyuqlikning 
dinamik qovushqoqligi; 


P
x
– bosim gradienti. 
Agar (1.17) tenglamani suyuqlik oqib o‗tayotgan hamma yoriqlar tizimiga va 
uning yuzasiga nisbatan yozadigan bo‗lsak, u holda
x
P
b
m
F
yo








12
2
бўлади. (1.18)
 
Darci tenglamasi bo‗yicha tog‗ jinsidan oqib o‗tayotgan suyuqlik quyidagicha 
aniqlanadi: 
x
P
F
K
Q
yo






(1.18) 
har ikki tenglama (1.16, 1.17) birgalikda o‗tkazuvchanlikka nisbatan echilca, 
yoriq kollektorlarning o‗tkazuvchanligi aniqlanadi: 
yo
yo
m
b
K



2
85000
(1.20)