Mahsuldor qatlamlarni ochish va

 
12.1-расм. Миsелляр-полимерли сув бостириш 
1-suyuqlikni itaruvchi hudud (suv); 2-polimerni himoyalovchi buferli chuchuk suv hududi; 3-
harakatchanlik nazorati uchun polimerning suvli aralashma hududi; 4-neftli devor (вал); 5-
suvlangandan keyingi yuvilgan hudud.
Mitsellyar-polimerli suv bostirish – neftni siqishda haydovchi quduqlarga 
mitsellyar eritmalarni yoki mikroemulsiya hamda neft hoshiyalari ga polimerli suvli 
eritmalarni haydashga asoslangan. Polimer hoshiyalari harakatlanuvchan bufer 
suyuqligi sifatida foydalaniladi, quyuqlashmagan suvlarni yuqori qovushqoqli 
mitsellyar hoshiyalarga tilsimon yorib kirishi va mitsellyar hoshiyalarni yuvilishining 
oldini oladi (12.1-rasm).
Bu usul AQShda 1962 yil ishlangan va sinovdan o‗tkazilgan. Ishlov 
berilgandan keyin 30% terrigen qatlamlardan foydalanish imkoniyati to‗g‗ilgan. Bu 
usulni keng qo‗llanilishiga to‗sqinlik qiluvchi chegaralar: murakkab texnologik 
jarayonlarni ketma-ketlikda olib borishning qattiqligi; geologik – fizik parametrlarga 
kuchli sezuvchanligi (mineralizatsiyasi, tuzlanganligi, qatlamning haroroti); 
reagentlarni tayyorlashda foydalaniladigan suvning sifatiga qo‗yilgan talablar; 
mitsellyar eritmalarining – neftli sulfanatlarning asosiy komponentlarini hamda 
spirtlarni barqarorlashtirgichlarning bahosining yuqoriligi hisoblanadi*.

---

Neftni mitsellyar – polimerli suv bostirish orqali siqishning asosiy mexanizmi 
yuqori qovushqoqli mitsellyar eritmasidan foydalanib fazolar oralig‗idagi tortishish 
kuchini juda past (0,001 mN/m) qiymatgacha pasaytirish hisoblanadi. Buning 
natijasida kapillyar kuchlarning ta‘siri bartaraf qilinadi va mitsellyar eritma o‗ziga 
suvni va neftni tanlaydi. Mitsellyar eritmasining qovushqoqligi oshirilganda (1 dan 
2000 mPa-s.gacha o‗zgaradi.) neftni va siqiluvchan suyuqlikni harakatchanlik 
nisbatlarini yaxshilaydi hamda ta‘sir qilish orqali qatlamni egallab olish 
koeffitsiyentini oshiradi. 
Neftni siqishda yuqorida ko‗rsatilgan mexanizmlarining samaradorligi qatlam 
suvining tarkibida kalsiy va magniy tuzlarining konsentratsiyasining yuqoriligi 
hamda neft kollektorlarining noyaxlit tuzilmasini keskin pasaytiradi. SFMlar 
mitsellyarning shakllantiradi va neft va suvning tuzlanganligini pasaytiradi. Bu 
jarayon tuzlanish jarayoni deyiladi - SFMlarda eritmalarni erishi va ularni 
mitsellyarning ichida qo‗llanilishini, oddiy eritmalarda o‗z holatida tuzlanish 
qobiliyatini tavsiflaydi.
SFMning konsentratsiyasi o‗sishi bilan uglevodorodning tuzlanishi oshadi. 
Tarkibida mitsellyar bo‗lganda bir tomondan u aralashma mikron bilan o‗lchanadi, 
unda dispergirlangan submikroskopik o‗lchamdagi zarrachalar mavjud bo‗ladi. 
Boshqa tomondan esa aralashma cho‗kma shakllanishiga mustahkam va optimal 
o‗tkazuvchanlik xususiyatiga ega bo‗ladi. Eng ko‗p tarqalgan eritgich - bu suv 
bo‗lib, ―suvda neft ‖ turidagi mitsellyarda ko‗p uchraydi. Uning asosiy komponenti 
SFM, suv va uglevodorodli suyuqliklardan. 
tashqari spirt hisoblanadi, qaysiki eritmani barqarorlashtirish, qovushqoqlikni 
boshqarish hamda suvlarni yoki neftni tuzlanish jarayonlarini yaxshilash uchun 
xizmat qiladi.
-elektrolit – bu natriy xlor yoki sulfonat bo‗lib, eritmaning qovushqoqligini 
boshqarish uchun xizmat qiladi;
__________________________________________________________ 
67. PETROLEUM and Gas FIELD PROCESSING, Jorge Salgado Gomes ,Janeza Trdine 9, 51000 Rijeka, 
Croatia , 2012 

---

437
-hozirgi vaqtda asosan ikkita texnologiyadan foydalaniladi: tarkibida 8 – 10% 
sulfonat, 2 – 3 % barqarorlashtirgich va 50 – 70% uglevodorod (hajmiy
g‗ovaklikdagi hoshiyaning o‗lchamlari 5 – 15%) yuqori konsentratsiyali 
mitsellyar eritmalar haydaladi;
-kam konsentratsiyali suvli mitsellyar eritmasi 2% sulfonat, 3% uglevodorod 
va 0,1% barqarorlashtirgich tarkibi bilan haydaladi. Bu eritmalar neft bilan 
aralashmaydi, fazolar oralig‗idagi tortishish kuchini ta‘minlaydi. Hoshiyalarning 
o‗lchami – 20 – 50% g‗ovaklikka ega bo‗ladi.