Mahalla va oila

odamning haqiqiy hislatlarini ko‘ra olishga halaqit qiladi; 
-
 
Yangilik effekti 
- Oxirgi, yangiroq bo‘lgan ma’lumot, ahamiyatliroq 
bo‘ladi; 
-
 
Birlamchilik effekti 
- Yangi odam haqida birinchi olingan ma’lumot, 
asosiy  ma’lumot  sifatida  mustahkamlanib  qoladi  va  ikkilamchi 
ma’lumotlardan ustunlik qiladi. 
Agar  sub’ektning  ma’lumot  doirasi  torroq,  unda  sub’ektivizm  darajasi 
kuchliroq  bo‘lsa,  yuqorida  keltirib  o‘tilgan  idrok  mexanizmlari  unga  oila 
a’zolari,  jumladan  turmush  o‘rtog‘i  bilan  bo‘ladigan  o‘zaro  muloqoti  va 
munosabatlarining  ijobiy  rivojlanishiga  jiddiy  halaqit  qilishi  mumkin.  Aynan 
muloqotda  juftini  baholash,  idrok  qilishning  yuqorida  keltirib  o‘tilgan  kabi 
jihatlaridagi sub’ektivizm, shaxsning xatoga yo‘l qo‘yishiga sabab bo‘ladi.  
Ko‘pincha  yaqin  odamlar  bilan  muloqotda  bo‘lish,  yaxshi  tanish 
bo‘lmagan odamlar bilan bo‘ladigan muloqotga qaraganda qiyinroq bo‘lishligi 
ta’kidlanadi.  Darhaqiqat,  biz  odamni  qanchalik  yaxshi  bilsak,  uning  uchun 
nima  qanchalik  noqulay  ekanligini,  u  nimani  hazm  qila  olamasligi  kabilarni 
yaxshi bilamiz. Bu esa bizda sub’ektivizm darajasini ortishiga va shu asosda 
nizoli vaziyatlarning yuzaga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.  
 
 

---

100
 
 
 
 
 
Demak, oilada ham shunday bo‘lishi kerak. Er yoki xotin, yoki oilaning 
boshqa  a’zosi  bir-birlarini  xulqini  bilib,  tushunib,  idrok  qilib,  aniqlab  borish 
bilan  birga,  unga  adekvat  ravishda  o‘zining  oqilona  strategiyasini  ham 
belgilab  borishga,  buning  uchun  zarur  bo‘lsa,  oila  manfaati  yo‘lida,  o‘z 
manfaatlaridan ham qisman bo‘lsada kechishiga to‘g‘ri keladi.  
Shu pozitsiyadan turib ma’lum bir (o‘zi ma’qul hisoblagan) ijtimoiy rolni 
(“ijtimoiy  niqobni”)  ijro  etadi.  Niyatlarning  ezgu  bo‘lishi  ham  biz  uchun  bir 
qadriyat  hisoblanadi.  Holbuki,  qariyib  bundan  3000  yil  avval  bizning 
zaminimizda  yaratilgan  “Avesto”da  “Ezgu  andisha,  ezgu  kalom  va  ezgu 
amalda  sobit  qadam  erni  xush  qabul  aylagan  xonumonni  olqishlaymiz”
10
 
deyilganligini  bugungi  yoshlarimiz  bilishlari  shart.  O‘zbekiston  Qahramoni 
Abdulla Oripov yozganlaridek: