Mahalla va oila

Deviatsiya tiplari 
Me’yordan  og‘ish. 
Jamiyatda  qabul  qilingan  qoida  va  xulq-atvor 
me’yorlaridan og‘ishgan o‘smirlar og‘ir tarbiyalilar  deb ataladi.
 
Og‘ir  tarbiyali  o‘smir  jamiyatda  o‘rnatilgan  qoida  va  me’yorlarga  rioya 
qilmaydi.  Bunday  holat  ilmda  deviatsiya  deyiladi  (lotin  tilida  deviation  - 
og‘ishlik). Masalan, fizikada kompas magnit strelkasining og‘ishi, biologiyada 
organizm rivojlanishida og‘ishlik uchraydi. 
Deviyatsiya 
(og‘ishlik) – bir tomondan uni o‘rab turgan inson va atrof-
muhitga  xos  bo‘lgan  o‘zgaruvchanlik  hodisasidir.  O‘zgaruvchanlik  ijtimoiy 
muhitda  inson  xulq-atvori  bilan  bog‘liq.  Ilgari  aytib  o‘tilgandek,  xulq 
me’yordagidek yoki og‘ishgan bo‘lishi mumkin. 
Me’yoriy  xulq.
  O‘smirning  rivojlanishidagi  ehtiyojlari  va  imkoniyatlari, 
uning ijtimoiylashuviga to‘la javob beruvchi, unga adekvat
11
 monand keluvchi 
mikrosotsium bilan uning o‘zaro faoliyatidir. 
Deviant  xulq-atvor-xulqiy  og‘ishganlikning  bir  turi  bo‘lib,  o‘smirning 
yoshiga  muvofiq  bo‘lmagan  ijtimoiy  xulq-atvor  me’yor  va  qoidalarining 
buzilishi  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  mikrosotsium  munosabatlar  (oilaviy, 
maktabdagi)  va  kichik  jinsiy  yosh  ijtimoiy  guruhlari  uchun  xarakterli  bo‘ladi. 
Ya’ni  xulq-atvorning  bu  tipini  intizomsizlik  deb  atash  mumkin.  Deviant  xulq-
atvor ko‘rinishlariga o‘smirning namoyishkorlik, agressvilik, o‘ziga erk berish, 
o‘qish  va  mehnat  faoliyatidan  tizimli  og‘ishlik,  uydan  ketib  qolish,  daydilik, 
                                                           
11
 
Аdekvat
 – 
(lotincha
 
adacquatus
 – 
tenglashgan)
- 
tehg, monand, muvofiq keluvchi.
 

---

153
 
 
ichkilikbozlikka berilish, alkogolizmga berilish, giyohvandlik va u bilan bog‘liq 
assotsial faoliyatlar, jinsiy xarakterdagi jamiyatga qarshi faoliyatlar, suitsid
12
.