Магистрлик иши

1.
Mahalliy mualliflar asarlari.
Mavzu bo’yicha bir qancha qimmatli 
ma’lumotlarni Abulg’ozi Bahodirxon tomonidan yozilgan “SHajara-i turk”
3
asaridan, Munis 
tomonidan yozilgan va Ogohiy tomonidan nihoyasiga yetkazilgan “Firdavsul 
iqbol”
4
, Ogohiy qalamga mansub “Riyoz-ut davla”, “Jomeal-voqeati Sultoniy”, 
“Zubdatut tavorix”, “Gulshani davlat”, “SHohidul iqbol”
5
, Boyoniyning “SHajarai 
3
Абулғозий. Шажарайи турк. – Тошкент: Чўлпон, 1992. 
4
Мунис ва Огоҳий. Фирдавсул иқбол.– Тошкент, 2010. 
5
Огаҳий, Муҳаммад Ризо Мироб Эрниёзбек ўғли. Риёзут давла. // Асарлар. VИ жилдлик.– Тошкент: 
Адабиёт ва санъат, 1980. VИ жилд; Ўша муаллиф. “Жомеал-воқеати Султоний”дан // Асарлар. VИ 
жилдлик.– Тошкент: Адабиёт ва санъат, 1980. VИ жилд. – 7-126; Ўша муаллиф. Зубдатут таворих. – 
Тошкент, 2009; Ўша муаллиф. Шоҳидул иқбол. – Тошкент, 2009; Ўша муаллиф. Гулшани давлат. – Тошкент, 
2012. 

---

5 
xorazimshohiy”
6
, Kamyobning “Tarixi xavonin”
7
va boshqa asarlardan olish 
mumkin. 
Xiva xonligi tarixini o’rganishda Bobojon Safarovning asarlari ham juda 
qimmatlidir. Bobojon Safarov XIX asrning oxirlarida Xivada tug’ulib, madrasa 
ta’limidan so’ng mufti a’lam bo’lib ishlagan. Uning shartli ravishda nomlangan 
“Xorazm tarixi”, “Xorazm xonligiga tegishli tarixiy materiallar”, “Xorazmda 
o’tgan o’zbek podshohlarining nasablari, xonliklari, avlodu oilalari, mol-mulklari, 
xulqu odatlarining voqea ahvollari”, “Xorazmda bo’lub o’tgan qulchilik 
ahvollarining voqealari”, “Isfandiyorxonning xonliq vaqtidag’i qilg’on ishlaridan 
ba’zi voqealar” asarlari va yozishmalari yetib kelgan. Mazkur asarlarning barchasi 
O’zbekiston FA SHarqshunoslik instituti xazinasida (– 
№№10231, 11117, 
11254/I1254/II, 11254/III) saqlanadi. 
Safarov Bobojonning asarlari sho’rolar davrida yozilgani va ularning 
mazmunida davrning g’oyaviy ta’sirini inobatga olish lozim. Ularning biryoqlama 
voqelarga baho berishi bilan undagi ko’p tarixiy voqealar tafsilotlaridan yangi va 
o’ta muhim ma’lumotlarni olish mumkin. 
“Xorazm tarixi” asarida B. Safarov Xorazmda yuz bergan 1864-1934 
yillardagi voqelar bayon etilgan. Asarda ayniqsa 1920-1922 yillardagi siyosiy 
voqealar kengroq yoritiladi. Asarda keltirilgan geografik hamda Xiva xonligining 
etnik tarixiga oid ma’lumotlar juda qimmatlidir. Asar muqaddima va 36 bobdan 
iborat. Boblar nomlari quyidagacha: 
“Xorazm xonliqiga tegishli tarixiy materiallar”da xonlik davriga oid o’ta 
muhim ma’lumotlar mavjud. Unda xonlik tarixi XVII asrdan XX asrning 
boshlarigacha yoritilgan. Asarda soliqlar, xiroj, zakot, boj olish haqida ma’lumotlar 
keltirib, unda Muhammadrahimxon II va Asfandiyorxon davrlari kengroq 
yoritiladi. Asar nasta’liqda, oddiy qalamda Xivada yozilgan va 16 varaqdan iborat. 
“Xorazmda o’tgan o’zbek podshohlarining nasablari, xonliqlari, avlodu 
oilalari, mol-mulklari, xulqu odatlarining voqea ahvollari” nomli asarini B. Safarov 
6
Баёний Муҳаммадюсуф. Шажараи Хоразимшоҳий / Мерос. Тўплам. . – Тошкент: Камалак, 1991. – Б. 175–
265. 
7
Сайид Ҳомид Тўра Комёб. Таворих ул-хавонин. – Тошкент: Академия, 2002.. 

---

6 
O’zbekiston FA Tarix instituti buyurtmasi bilan yozgan. Unda xonlik tarixi 
Eltuzarxon davridan (1804-1806) boshlab Asfandiyorxon davrigacha (1918 yili 
o’ldirilgan) bo’lgan voqealar bayon etiladi. Asar 81 sahifadan iborat. 
Bobojon Safarov oxirgi ikkita asarida Xorazmda qulchilik masalasini (12 
sahifada) va Isfandiyorxon davri tarixini (4 sahifada) yoritgan.