Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

J.Uma
rbekov. “Yetti sayyora hukmdori”. 
1995 yil. Lavha.
Asarning o‘ng qanotida ispan 
elchisi boshchiligida turli mamlakatlar 
elchilari joylashtirildi. Bu yerda milliy 
kiyimlarda 
Yunoniston, 
Eron, 
Rossiya, Iroq, Mo‘g‘iliston kabi mamlakatlarning elchilari ko‘rsatildi. Kartinaning 
o‘ng qanotida hukumdor qabulida hozir bo‘lgan olimlar, shoirlar, rassomlar va 
musiqachilar tasvirlandi. Eng avvalo keyinchalik “Samarqandga sayohat” kitobi
ni 
yozgan va Amir Temur tomonidan qabul qilingan ispan elchisi Gonsales de Klavixo 
tasvirlan
di. Bu kitobdan ko‘pgina mamlakat aholisi Amir Temur va uning davri haqida 
xabar topdi.
J.Umarbekov. “Yetti sayyora hukmdori”. 
1995 yil. Lavha. 
Asarning 
yuqoridan 
chap 
burchagida sarkarda tamg‘asi bosilgan 
bayroqlarini ko‘tarib hukumd
orning 
otliq 
va 
tuya 
mingan 
shaxsiy 
qo‘riqchilari turibdi. Amir Temurning 
boshi ustida ikkita farishta uchib 
yuribdi, ulardan biri tarozi, boshqasi 
xanjar ushlab olgan, bu adolat va kuch 
ramzidir. Asarning pastki markaz qis-
mida Amir Temurning ma’naviy
ustozi 
Said Baraka tasvirlangan. U biror ishni 
boshlashdan avval doim o‘z ustozi 
bilan maslahatlashib olardi. Etnografik 
materialni 
(kiyim, 
qurol, 
bosh 
kiyimlar) rassom miniatyuralar
dan o‘r
-
gandi, ba’zan o‘zi ham qo‘shib qo‘ydi. 
Manbalar turlicha bo‘l
gan. Amir 
Temur o‘zining “Tuzuklari”da jamiyat tarixida asosiy o‘rin tutgan va ta
rix yaratuvchisi 
bo‘lgan inson omilini yetakchi o‘ringa qo‘ygan. Xususan, hukum
dor shunday degan 
edi: “Har bir shaxsga uning fe’l
-atvori va u haqidagi tasavvurlarga qarab muomala 

---

119 
qildim”.
Tasviriy san’at va uning boshqa turlaridagi asarlarda shakl va mazmun bir
ligi 
katta ahamiyatga ega va uning tarkibiy qismlari bu birlikni tashkil etadi. Mazmun va 
shakl elementlari bir-
biri bilan bog‘liq, bir
-biriga tobe va rasso
m g‘oyasi bilan 
belgilanadi. “Kompozitsiya shakllari butun kompozitsiya alo
qa
larini bir bog‘lamda 
turuvchi ma’noni ifodalash uchun ayrim asarda mavjud bo‘
la
di. Bir butun ma’no rang, 
chiziqlar, makon, harakat, harakatdagi qomatlar joylashuvidan iborat ayrim nigohiy 
ma’lumotlarga aylantiradi”
126
.