Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

I.Jabborov. “Xotira va qadrlash 
maydonidagi Motamsaro ona haykali”. 
1999 yil. 
Onalar o‘z o‘g‘illarini urushga 
kuzatishi 
bu 
insoniyat 
fojiasi 
hisoblanadi. Dushmanlik onalarning 
hayotdagi eng aziz mulki hisoblangan 
farzandlarini olib ketib ularni uqubatga 
ko‘madi. Shuning uchun ham buyuk 
shoir 
Alisher 
Navoiy 
odamlarni 
tinchlikka da’vat etadi: “
Olam ahli 
bilingiz ish emas dushman
lig‘, yor 
o‘lung bir
-
biringizga erur yorlig‘ ish
”. 
XVI asrdagi Uyg‘onish davri
da 
haykaltarosh Mikelanjelo Buanorrroti 
v
a zamondoshimiz o‘zbek haykaltaroshi Ilhom Jabborov shu xaqda o‘ylagan bo‘lishi 
mumkin. Ular “Motam” afsonasi asosida “Peta” va “Motamsaro ona” haykallarni 
yaratdilar. Turli asrlarda yaratilgan, le
kin bir fikr g‘oya talqiniga bag‘ishlangan bu 
haykal yodgorlik
lari diaxron tahlil qilinsa, har ikkala ona vafot etgan o‘g‘illariga 
motam tutayotganligini anglash mum
kin. Haykallardan “Peta” marmardan va 
“Motamsaro ona” bronza sin
gari turli materiallardan yasalgan. Bu materiallar 
mustahkam hisoblanadi. Ular tasvi
riy san’at ustalariga obrazning chuqur mohiyatini 
ochib berishlariga imkon ber
di. “Peta” va “Motamsaro ona” asarlari Italiya va 
O‘zbekistonda nihoyatda qadr
lanadigan yodgorliklar hisoblanadi.
“Intervyulardan birida Ilhom Jabborov shunday degan edi: “Men tasvir
lagan ona 
–
bu nafaqat o‘z o‘g‘lini urushdan qaytishini kutayotgan ayol, balki ona
larning 
umumlashma obrazidir. Urush davrida onalar o‘z bolalari uchun ota o‘r
nida ham 
bo‘lgan. Shuning uchun ham kelajak onalar qo‘lida, deb aytil
adi. Bugungi kunda 
barcha yutuqlarimiz uchun biz Onalar oldida tiz cho‘kamiz, ular o‘zla
rining nozik 
gavdalariga qaramay o‘z farzandlari kelajagi uchun o‘zlarini qur
bon qilganlar. Har yili 
minglab Toshkentliklar “Motamsaro ona” yoki “Kutayotgan ona” ha
ykaliga, uning 
cheksiz muhabbati, chidami va qahramonligiga nisbatan hurmat bajo keltirish uchun 
guldastalar keltiradi”
184
.
184
Рахматова
Д.
Ильхом
Джаббаров
рассказал
о
тайне
монумента
«Скорбящая
мать».

---

169