Maciyaliq texnologiyalari universiteti

NTFS penen fayl sisteması tiykarǵı múmkinshilikleri.

NTFS penen proektlestiriwde bólek isenimlilikke, katalog hám fayllarǵa shaqırıqtı shegaralaw mexanizmine, keńeytirilgen funktsionallıqqa, úlken kólem degi disklardı qóllawǵa hám t. b. larga qaratildi. Bul sistema OS/2 v. 3 sheńberinde islep shıǵıla basladı, sol sebepli de ol HPFS penen fayl sisteması kóplegen qızıqarlı qásiyetlerin alǵan. Joqarı ónimlilikke iye bolǵan hám birgelikte paydalanıw sistemaları, joqarı isenimlilikke ıyelewi kerek. Bul bolsa NTFS penen sistemasınıń eń zárúrli elementinen ibarat esaplanadi. NTFS penen sisteması, óz-ózin qayta tiklewdiń málim qurallarına iye. Bul qurallar sistema pútinligi (pútkilligi) ni tekseretuǵın, yaǵnıy tranzaktsiya jurnalın Júrgizetuǵın túrli mexanizmlerdi óz ishine aladı. NTFS, qayta júklenbesten tınımsız islewdi támiyinlewi zárúrli bolǵan server fayl sisteması retinde islep shıǵılǵanı ushın, ol jaǵdayda tap HPFSdaǵı sıyaqlı, defektli

sektorlardı avarıyalı almastırıw mexanizmi isenimlilikti asırıw ushın kiritilgen. Basqasha aytqanda, maǵlıwmatlardı oqıwda sistema biykarlaw etse, ol halda fayl sisteması bul maǵlıwmatlardı oqıwǵa jáne bul maqset ushın disk mákanın arnawlı rezervlab qayta kóshiredi, defekt jayın-sektordı belgilep, oǵan basqa shaqırıq qılmaydi. Fayl hám kataloglarǵa shaqırıq shegaraları. NTFS penen fayl sisteması Windows NTOT qawipsizlik obekt modelin qollaydı hám hámme katalog hám fayllarǵa erkin obekt retinde qaraydi. NTFS sisteması qawipsizlikti fayl hám kataloglar dárejesinde támiyinleydi. Bul degeni, katalog hám fayllarǵa shaqırıq huquqı, paydalanıwshı esap jazıwı hám ol tiyisli bolǵan gruppaǵa baylanıslı. Paydalanıwshı hár gezek fayl 85 sisteması obektine shaqırıq qılǵanında onıń xuquqi obekttiń shaqırıqtı basqarıw

diziminen tekseriledi (ACL). Eger paydalanıwshı zárúr xuquqqa iye bolsa, onıń sorawnaması kórip shıǵıladı, keri jaǵdayda sorawnama biykarlaw etiledi. Keńeytirilgen funktsionallıq. NTFS sisteması múmkin bolǵan keńeytiw esapqa alınıp proektlestirilgen. Ol jaǵdayda kóplegen qosımsha múmkinshilikler sáwlelendirilgen- joqarı dárejede buzılıwlarǵa qátelik, basqa fayl sistemaları emulyatsiyasi, kúshli Qawipsizlik modeli, maǵlıwmatlar aǵımına parallel qayta islew hám fayl atributların

jaratıw (paydalanıwshı belgileytuǵın ).

Windows 2000 G'XP sistemalarında, NTFS fayl sistemasınan paydalanıwda kvotlastırıwdı kirgiziw múmkin, bul paydalanıwshılar óz faylların disk mákanınıń olarǵa ajıratılǵan kvotası shegarasında saqlawı múmkin.

NTFS sisteması úlken disklar menen islewdi esapqa alıp jaratılǵan.

NTFS ruxsatları -bul paydalanıwshılardıń obektlarge shaqırıǵın shegaralaw ushın berilgen fayl hám kataloglardıń arnawlı keńeytirilgen kompleksi. Olar tek NTFS fayl tizimi ornatılǵan úskenelerde bar bolıp tabıladı. Ruxsatlar maslanıwshı qorǵawdı támiyinleydi, sebebi olardı da katalog, da bólek fayllarǵa qollaw múmkin; olar lokal paydalanıwshılarǵa (qorǵawlanǵan papka hám fayllar bolǵan

kompyuterlerde isleytuǵın ) da, Tarmaq arqali resurslarǵa jalǵanatuǵın paydalanıwshılarǵa da tiyisli bolıp tabıladı. Ruxsat hám xuquqlardı aljastırıwǵa bolmaydı. Bular ulıwma hár túrlı túsinikler bolıp tabıladı.

NTFS ruxsatları, birinshi náwbette, resursların sol resurs jaylasqan kompyuterde islep arǵan paydalanıwshıdan qorǵaw ushın isletiledi. Biraq olardan, aralıqtaǵı ulıwma papkaǵa Tarmaq arqali shaqırıq qılıwshı paydalanıwshılarǵa da isletiw múmkin. NTFS ruxsatlar qorǵawdı joqarı dárejede tańlawdı támiyinleydi: hár bir papkadaǵı Faylǵa óz ruxsatın ornatıw múmkin. hár bir paydalanıwshınıń ruxsatları, málim ámeller boyınsha parıq etedi. Sonday eken, hár bir fayl ob'ekti óziniń shaqırıǵın basqarıw dizimine iye. 86 Hár bir fayl obekti shaqırıq maskasina iye (access mask-maska dostupa).

Shaqırıq maskasi óz ishine standart (standart ), arnawlı (specific) hám qarındaslıq (generic)-shaqırıq xuquqlariga iye:

-standart shaqırıq xuquqi-hámme qorǵaw etilgen ob'ektler ushın ulıwma ámellerdi anıqlaydı ;

-arnawlı shaqırıq xuquqı, fayldı obektlerge uyqas bolǵan tiykarǵı

xuquqlardı kórsetedi;

Aǵayınlıq shaqırıq xuquqları sisteması tárepinen paydalanıladı, standart hám arnawlı huquqlar kombinatsiyasın anıqlaydı. NTFS penen ruxsatları Windows NT 4. 0 hám Windows 2000 G'XP operatsion sistemaları ushın ruxsatlar hár túrlı keltirilgen. NTFS dıń Windows NT 4. 0 degi ruxsatları. NTFS dıń fayl hám kataloglarǵa shaqırıǵı Windows 4. 0 daǵi ruxsatları individual, standart hám arnawlı boladı. Individual ruxsatlar.Paydalanıwshıǵa ol yamasa bul tiptaǵı shaqırıqtı beriw múmkinshiligi individual ruxsatlar dep ataladı. Windows NT 4. 0 de bunday ruxsatlar 6 : oqıw (read), jazıw (write), orınlaw (execute), alıp taslaw (delete), ruxsatlardı ózgertiw (Shańe Permissions) hám iyesin ózgertiw (Take Ownership).

Standart ruxsatlar. hár gezek individual ruxsatlardıń kombinatsiyasınan Paydalanbaw ushın, NTFS dıń standart ruxsatları kiritilgen.

-List - kóriw

-Add - qosıw

-Add & Read - oqıw hám jazıw

-Shańe -ózgertiw

-Full Control - tolıq shaqırıq.

Arnawlı ruxsatlar. Bul individul ruxsatlardıń standart ruxsatlar menen uyqas penen kelmaytuǵın kombinatsiyaları : R, W, X, D, P hám O. NTFS penen ruxsatların qollaw. NTFS ruxsatları paydalanıwshılar hám gruppalar esap jazıwlarına, tap ulıwma Tarmaq resusrlarina shaqırıq ruxsatları sıyaqlı beriledi. Paydalanıwshı ruxsattı tikkeley yamasa ruxsatı bolǵan bir yamasa bir neshe gruppa aǵzası bolıp alıwı múmkin. Windows 2000 hám Windows XP OT larida individual, standart hám arnawlı ruxsatlar ornına, paydalanıwshı Interfeysde 13 ruxsatlar Kompyuterde fayl sisteması, geyde jazba fayl sisteması - bul fayllardı ataw usılı hám olardı saqlaw hám alıw ushın logikalıq jaqtan jaylasatuǵın usıl. Fayl sistemasısız, saqlanatuǵın maǵlıwmatlar bólek fayllarǵa ajıratıp bolmaydı hám olardı anıqlaw hám alıw qıyın boladı. Maǵlıwmatlar kólemi asqanı sayin, bólek fayllardı shólkemlestiriw hám olardan paydalanıw múmkinshiligi maǵlıwmatlar saqlawda jáne de úlken áhmiyetke iye bolmaqta. Cifrlı fayl sistemaları hám fayllar hújjetlerdi saqlaw hám alıwdıń birdey logikalıq usılınan paydalanǵan halda qaǵazǵa tiykarlanǵan sistemalar ushın atalǵan hám modellestirilgen.