M. Y. Ayupova

Afferent m otor afaziya
A fferent m o to r afaziya, m arkaziy yoki R olanda egatidan o rqad a 
joylashgan, bosh m iya p o ‘stlog‘i postm arkaziy va tepa b o ‘lim larining 
ikkilamchi sohalari zararlanishi natijasida kelib chiqadi. Postm arkaziy 
va tepa b o ‘lim larning ikkilamchi sohasi birlam chi sohalar bilan uzviy 
bog'Iiq. U lar uchun (birlamchi soha) aniq som otopik qurilish xarakterlidir. 
Q aram a-qarshi pastki to m o n d an im pulslarni olib keluvchi nerv tolalari, 
bu sohaning yuqori b o ‘limlariga joylashadi, yuqori tom o nd an im pulslarni 
olib keluvchi nerv tolalari o ‘rta bo ‘limda, yuz, lab, til, halqum dan keluvchi 
im pulslar pastki postm arkaziy bo ‘limlarga joylashadi. Bunday proeksiya 
geom etrik tam oyil b o ‘yicha qurilm ay, balki funksional tam oyil b o ‘yicha 
q u rilg a n d ir: u yoki bu faol o rg a n n in g , p eriferik ta k til- k in e s te tik
retseptorlarining u yoki bu sohasi qancha k o ‘p aham iyatga ega b o ‘lsa, u 
yoki bu harakat sigm enti shunchalik ko‘p darajada erkinlikka ega: b o ‘g ‘im, 
barm oq panjalari, til, lablar va h.k., shuningdek, p o ‘stloqning som otopik 
proeksiyasida uning vakolatxonasi katta m aydonga ega b o ‘ladi. Tovush
253

---

artikulatsiyasida ishtirok etuvchi organlarning som otopik proeksiyasi, nutq \
b o 'y ic h a d o m in a n t c h a p y a rim sh a rd a m a ’lu m m iq d o rd a k o ‘p ro q
ifodalangan.
M a’Iumki, har bir nutqiy tovush bir onlik ulanish yoki uzilish bilan 
talaffuz qilinadi. D em ak, u yoki bu fonem ani hosil qilishda sim ultan, 
m ujassam ishtirok etuvchi ikkilamchi m aydonlar, birlam chi proeksion 
m aydonlar bilan bog‘liqdir. Biroq, 
m
va 
n
tovushlari talaffuzida lab va 
tiln in g tu ta sh joyi 
b
va