M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

Y ET TIN C H I BO B.
B U D J E T T A SH K IL O T L A R ID A B U X G A L T E R IY A
H ISO B IN I T A S H K IL Q IL ISH
1. B U D J E T T A S H K IL O T L A R ID A B U X G A L T E R IY A
H IS O B IN IN G V A Z IF A L A R I V A M A Z M U N I
B udjet ta s h k ilo ti-b u zim m asigayuklatilgan vazifalam i bajarish bilan 
bog‘liq b o ‘lgan o ‘z faoliyatini am alga oshirishi uchun davlat budjetidan 
m ablag‘ ajratishni nazarda tutilgan va bu m ablag‘ m oliyalashtirishning 
asosiy m anbayi hisoblanadigan vazirlik, davlat qo‘m itasi, idora, davlat 
tashkilotidir. B udjet tashkilotlariga davlat tashkilotlari, m aktablar, oliy 
o ‘quv yurtlari, ilm iy-tadqiqot institutlari, shifoxonalar, poliklinikalar, 
bolalar b o g ‘chalari, bolalar yaslilari va boshqalar kiradi.
Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobining m aqsadi b o ‘lib, 
foydalanuvchilam i to ‘la, aniq va o ‘z vaqtida moliyaviy va boshqa 
buxgalteriya m a ’lum otlari bilan ta ’m inlash hisoblanadi.
B udjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobining vazifasi b o ‘lib 
esa buxgalteriya hisobi schyotlarida aktivlarning holati va harakati, 
m ulkiy huquqlari v a m ajburiyatlarining holati to ‘g ‘risidagi to ‘la va 
aniq m a ’lum otlam i shakllantirish; sam arali boshqarish m aqsadida 
buxgalteriya hisobi m a ’lumotlarini um um lashtirish ham da m oliyaviy, 
soliq va boshqa hisobotlam i tuzish hisoblanadi.
B uxgalteriya hisobining asosiy prinsiplari b o ‘lib: buxgalteriya 
hisobini ikki y oqlam a yozish usulida yuritish; uzluksizlik; x o ‘jalik 
operatsiyalari, ak tiv lar va passivlam ing pulda baholanishi; ishonchlilik; 
hisoblash; ehtiyotkorlik (oldindan muvofiq bilish); m azm unning shakldan 
ustunligi; 
k o ‘rsatkichlarning 
qiyosiyligi; 
hisobotning 
betarafligi; 
hisobot davri darom adlari va xarajatlarining muvofiqligi; aktivlar va 
m ajburiyatlam ing haqiqiy baholanishi hisoblanadi.
112

---

Buxgaiteriya hisohining ikki yoqlama yozish usuli bilan yuritish
prinsipi
x o ‘ja lik yurituvchi subyektlarda va budjet tashkilotlarida x o ‘ja lik
opcratsiyalarini buxgaiteriya hisobida ikki yoqlam a yozish aso sid a
ro ‘yxatga olib borish kerakligini bildiradi. Ikki yoqlam a yozish tizim i 
aynan bir opcratsiyaning summasini bir vaqtning o ‘zida b ux g aiteriy a 
hisobining ikki sch y o tid a-b irin in g d eb e tid a va boshqasining k re d itid a 
aks cttirilishidan iborat b o lad i.
Buxgaiteriya hisobining uzluksizlik prinsipi
x o‘jalik yu ritu v ch i 
subyekt va budjet tashkiloti doim iy faoliyat k o ‘rsatadigan va n o m a ’lum
uzoq m uddatgacha o ‘z faoliyatini davom cttiradigan b o'lishini h a m d a
buxgaiteriya hisobini yuritish m uddati x o ‘ja lik yurituvchi sub yck tn ing
va budjet tashkilotining faoliyat k o ‘rsatish m uddatiga m os k elish i 
kerakligini bildiradi.
X o ja lik operatsiyalarini, aktiv/arni va passivlarning pulda baho-
lanish prinsipi
barcha xo'jalik o peratsiyalari, hodisalar, aktiv lar va 
passivlar yagona, bir turdagi pul b ahosid a o ‘lchanishi k erak lig in i 
bildiradi. 0 ‘zbekiston Respublikasida m illiy pul oMchovi b o ‘lib s o ‘m
va uning qism i tiyin hisoblanadi.
Buxgaiteriya hisobining ishonchUlik prinsipi
axborot, qacho nk i 
unda jid d iy yoki oldindan o ‘ylab k iritilgan xatolar b o ‘lm asa h a m d a
foydalanuvchilar unga ishonsalar, ishonchli hisoblanishini b ild irad i. 
X o‘jalik operatsiyalari yoki hodisalar ishonchli boshlang‘ich h iso b
hujjatlari bilan tasdiqlangan b o ‘lishi kerak.
Hisoblashprinsipi
aktivlar, passivlar, darom adlar, xarajatlar, x o ‘ja !ik
operatsiyalari va hodisalar sodir etilgan paytda buxgaiteriya h iso b id a 
aks ettirilishini bildiradi. B uxgaiteriya yozuvlari hisobda hisob lash 
prinsipidan foydalanilgan holda x o ‘ja lik operatsiyalari sodir b o 'lg a n
vaqtda am alga oshiriladi.