M tojiyev, I. Nigmatov

bir n ech a sh ik astlovch i om illar ta’sirida y u zaga k elishi tushuniladi.
M asalan, 
kim yo 
korxonasidagi 
portlash 
binolarning buzilishiga,
y o n g ‘in, k im y o v iy zaharlanish kabi oqibatlarga, yer silk in ish i, kuchli
b o ‘ron, in sh o o tla m in g buzilishidan tashqari, suv toshqini, y o n g ‘inlar,
elektr tarm oqlarining ishdan chiqishi, zaharli gazlarning chiqib ketishi
natijasida zaharlanish va boshqa talafotlarga olib kelishi mumkin.
FVlardan him oyalan ish n in g a sosiy sharti, sharoitni baholay olish,
keltirib chiqargan sababini va uning m exanizm ini biiisbdir, Jarayonning
76

---

m ohiyatini bilib, uning oqibatini oldindan aytib berish m um kin.
0 ‘z vaqtida va aniq olingan m a’lum ot sam arali h im oya uchun o ‘ta
muhimdir.
FVlar quyidagilar natijasida paydo bo'ladi:
O g ‘irlik kuchlari, yer aylanishi yoki haroratlar farqi ta’siri ostida
paydo b o ia d ig a n , tez kechadigan jarayonlar.
Konstruksiyalar yoki inshootlar materiallarming zanglashiga yoki
chirishiga, fizik-m exanik k o ‘rsatkichlam ing pasayishiga olib keladigan
tashqi tabiiy omillar ta’siri.
Inshootlam ing loyiha ishlab chiqarish nuqsonlari (qidiruv va loyiha
ishlaridagi xatolar, qurilish materiallari, konstruksiyalar sifatining pastligi,
qurilish ishlarining sifatsiz bajarilganligi, qurish va sozlash ishlarida
texnika xavfsizligiga rioya qilm aslik va hokazo).
Ishlab chiqarish texnologik jarayonlam ing inshoot materiallariga
ta’siri (m e’yoridan ortiq kuchlanishlar, yuqori harorat, titrashlar, kislota
va ishqorlar ta’siri, gaz-bug‘ va suyuq agressiv muhitlar, mineral moylar,