M tojiyev, I. Nigmatov

242

---

28-rasm . Kala suyagi singan odamning boshi ostiga yumshoq
yotiqcha qo‘yib transport vositasida tashish
rab turadi. Bilak,qo‘l panjasi va barmoqlarga fanera, karton yoki shotisi- 
mon shina qo‘yiladi. Q o in i kosinkaga solib osib qo‘yiladi. Bilak suyak­
lari singanida qo‘lni tirsak bo'g'imidan to’g'ri burchak ostida asta-sekin 
bukib,kaftini ko‘krak tomonga burish va shu holda shina yoki qo‘lda bor 
vositalar yordamida qimirlamaydigan qilib bog‘lab qo'yish kerak. Shina 
barmoqlarning asosidan to yelkaning yuqori uchdan bir qismigacha yet- 
kazib qo‘yiladi. Ana shunda qo‘1 bilak-kaft usti va tirsak bo‘g‘imlari ha- 
rakatlanmaydigan holatga keladi, keyin esa qo‘lni durrachaga (kosinkaga) 
solib osib qo‘yiiadi (29-rasm).
Chanoq suyaklari singanida shikastlangan 
odam hamisha og‘ir holatda bo‘ladi. Uni qat- 
tiq narsa (fanera, taxta, eshik) ustiga chalqan- 
cha yotqiziladi va tizzalarining tagiga oyoqlari 
tizza bo‘g‘imlaridan yarim ukilgan va ikki yon 
tomonga sal kerilib turadigan qilib, palto yoki 
choyshabni dumaloqlab qo‘yib qo‘yiladi (28 a, 
b-rasmlar).
Shikastlangan odamning bir nechta suyak­
lari singan bo‘lsa, u vaqtda birinchi tibbiy 
yordam quyidagi tartibda ko‘rsatiladi: qon 
oqishi to‘xtatiladi, jarohatga steril bog‘lamlar 
qo‘yib bog‘lanadi, og‘riqni qoldiradigan dori 
yuboriladi va oldin hayotga hammadan ko‘ra 
xavfli boMgan siniqlar, keyin esa qolgan
29-rasm. Yelka suyaklari
singanda immobilizatsiya
qilish
243

---

28-rasm. Chanoq suyaklari singan (a), umurtqa p o g ‘onasi
shikastlangan (b) odamni in> nobilizaisiva qilish
siniqlar immobilizatsiya qilinadi va bemomi tibbiyot muassasasiga olib 
borish choralari ko‘riladi.