M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova

Mitoxondriyalar-(xondriosomlar)  -  (yunon.  “mitos”-ip;  “xondrion”  -
granula) tayoqcha, donacha, ipcha shaklida bo‘lib, bakteriyalar va ko‘k yashil 
suv  o‘tlardan  tashqari,  barcha  o‘simlik  va  hayvon  hujayralarida  uchraydi. 
Mitoxondriyalar  ikki  qavat  po‘stdan  tashkil  topgan.  Ularning  faqat  gomogen 
moddadan  tuzilganligi  aniq  bo‘lib,  tarkibida  ribosoma,  gialoplazma  va  DNK 
mavjud.  Mitoxondriyalar  asosan  ADFdan  ATF  va  qisman  DNK  kuzatuvida 
oqsillarni  sintez  qiladi.  Ayrim  hujayralarida  mitoxondriyalar  lipidlarni  sintez 
qiladi  va  efir  moylarni  hosil  bo‘lishida  ishtirok  etadi.  Mitoxondriyalardan 
oqsillar,  lipidlar,  nafas  olishda  ishtirok  etadigan  fermentlar  RNKlar  bilan 

---

33 
 
A,V,K,E kabi vitaminlar uchraydi.  
Ribosomalar-  1955  yilda  G.Pallade  tomonidan  kashf  etilgan.  Ribosoma 
barcha tirik hujayralarda mavjud. Ular juda ham mayda o‘lchami 150
0 
A teng. 
Har  bir ribosoma  2-3  RNK  molekulasidan  oqsil va  lipidlardan tashkil  topgan. 
Ribosomalarda  (hujayraning  65%)  ribonuklein  kislota  (RNK)  bor.  Shuning 
uchun  ham  u  oqsil  sintezining  markazi  hisoblanadi.  Ribosomalar 
endoplazmatik  to‘rdan  tashqari  sitoplazma,  gialoplazmasida  ham  erkin  holda 
uchraydi.