M. T. Ahmedova tdpu pedagogika kafedrasi dotsenti, pedagogika fanlari nomzodi



Download 6,27 Mb.
bet130/525
Sana11.01.2022
Hajmi6,27 Mb.
#352832
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   525
Bog'liq
Пед конф. УМК-2020.docx

Jo‘yali nutq - uyali nutq. Jo‘yalilik qaysidir ma’noda nutqning boshqa xususiyatlarining samarasini so‘zlovchi va qabul qiluvchi o‘rtasidagi munosabatni, holatni anglatadi. Agar bu xususiyat bo‘lmasa, ikkala tomon orasidagi munosabatto‘la anglashilmaydi. Anglashilgan taqdirda ham, butunlay noxush, teskari holat yuz beradi.

So‘zni topib, tanlab, o‘z o‘rnida aytilishini taqozo etuvchi bu sifat so‘zlovchining didi, xarakteri, omma bilan muomala qila olishiga bog‘liq. Shu sababli nima deyishlikdan ko‘ra, nima demaslikni bilish ham muhim. Har bir so‘zning jumladagi o‘rni til hodisasi bo‘lsa, uning muayyan davrada qanday aytilishi etik-estetik va psixologik hodisadir. Har bir so‘zning, nutqning o‘rnini bilish, aslida, auditoriyadagilarning saviyasi, kasbi, qiziqishi, jinsi, yoshi singarilarni e’tiborga olishdir. Shuning uchun ham aytilmoqchi bo‘lgan so‘zning, nutqning o‘z uyasi bo‘ladi. Xuddi shu uyani anglagan so‘zlovchi e’tibor qozonadi, obro‘ topadi. Aks holda, kulgili, ayanchli holatga tushadi. Auditoriyada o‘ng‘aysiz vaziyat tug‘iladi.



So‘zning o‘z o‘rni, vazni, bo‘y-basti, o‘lchovi, hajmi, xidi bor. Uni didi borlargina anglashadi.

Shunday ekan, ma’lum sharoitlarda so‘zning, nutqning o‘z egasi bo‘ladi. E’tibor qiling. Katta hayotiy tajribaga ega bo‘lgan keksa, nuroniy kishilar orasida yosh notiq «umr mazmuni» mavzuida suhbat uyushtirsa, yoki bolalarga tajribali, keksa notiq «Oila, uy-ro‘zg‘or va turmush muammolari» mavzusida ma’ruza o‘qisa, qay darajada kulgili va yarashiqsizbo‘ladi. Hatto, shunday sharoit bo‘ladiki, chin so‘zni aytish joiz emas. Faqat sukut orqali javob berish mumkin. Alisher Navoiy «Xiradmand chin so‘zdin o‘zgani demas, vale barcha chin ham degulik emas» — deganida, shuni nazarda tutgan bo‘lsalar kerak. Shoir Shuhrat:

Har so‘zning o‘rni bor, ba’zan ko‘rku zeb,

Ba’zida nam o‘rik o‘tidek so‘nik.



Qabriston qoshiga xush kelibsiz deb,

Yozilsa, qandayin bo‘lardi xunuk — deyishi bilan xaq.




Download 6,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   525




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish