M. T. Ahmedova tdpu pedagogika kafedrasi dotsenti, pedagogika fanlari nomzodi

Kichik guruhchalarda yuzaga keladigan konfliktlar. Jamoada 2-4 kishilik kichik guruhchalarda yuzaga keladigan kelishmovchiliklarni o‘qituvchilar sezmasdan qolishi mumkin. Bordi-yu, bunday kelishmovchiliklarning oldi olinmasa, o‘z vaqtida janjalni keltirib chiqargan omillar bartaraf etilmasa, 2 yoki 3 o‘quvchi orasidagi kelishmovchiliklarga boshqa o‘quvchilar ham aralashib, bu nizo butun sinf jamoasiga tarqalishi mumkin. Misol: yuqori sinf o‘quvchisi psixolog qabuliga kirib. “Iltimos, menga yordam bersangiz. Sinfimiz men sababli ikkiga ajralib qolgan, bu janjal aslida Gulnora bilan mening oramizda boshlandi. Men Gulnoraga qo‘pollik qilganim uchun ikkimiz arazlashib qoldik, lekin Gulnoraning o‘rtoqlari men bilan gaplashmasdan, meni ajrata boshladilar. Bu mening o‘rtoqlarimga qittiq tegdi va ular meni himoya qildilar. Hozir sinfdagi qizlar ikkiga bo‘lingan va janjal davom etmoqda”, - dedi qiz.

Qiz o‘zining xatti-harakatidan iztirob chekmoqda edi. Ehtimol, sinfdagi raqobat, asabiy holat hammaning joniga tekkan bo‘lsa kerak, qizlar bilan alohida o‘tkazilgan yagona suhbat bu nizoga chek qo‘ydi va nizo takrorlanmadi. Bunday nizolarning yuzaga kelishiga sabab, ba’zi sinf rahbarlari va o‘qituvchilar sinfdagi ichki o‘zaro munosabatlarga unchalik e’tibor bermaydilar, natijasida sinfda o‘ta asabiy psixologik muhit yuzaga keladi. Bunday vaziyatning oldini olish yoki bartaraf etish juda oson, chunki bolalar, o‘smirlar odatda juda kechiruvchan bo‘ladilar. Ayniqsa, tengdoshlari bilan bo‘lgan kelishmovchiliklardan o‘zlari ruhan aziyat chekadilar, afsuslanadilar.

Tengdoshlari, shuningdek, sinfdoshlari guruhida o‘smir o‘zining kelishuvchanlik xususiyati bilan namoyon bo‘ladi. O‘smir o‘z guruhiga bog‘liq va qaram bo‘lgan holda shu guruhning umumiy fikriga qo‘shilishiga va uning qarorini doimo bajarishga tayyor bo‘ladi. Guruh ko‘pincha o‘smirda “biz” hissining shakllanishiga yordam beradi va uning ichki holatini mustahkamlaydi. O‘smir yoshidagi bola uchun do‘st tanlash juda katta ahamiyatga ega. O‘smirlik davrida do‘stlik juda qadrli hisoblanadi. Do‘stlar doimiy ravishda ruhan, qalban yaqin bo‘lishga ehtiyoj sezadilar. Bu ehtiyoj o‘smir do‘stlarining hol-ahvol so‘rashishi va ko‘rishishlarida (qo‘l berib, quchoq ochib ko‘rishish) birga o‘tirish va birga yurishga harakat qilishlarida ko‘rinadi. Ko‘pgina ana shunday juda yaqin munosabatlar, o‘smirlarning shaxs bo‘lib shakllanishida, hamkorlikdagi harakatlaringiz inson qalbi va xotirasida bir umrga saqlanib qoladi.