М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

Кенгаш ва мажлисларни олиб бориш маданияти. 
Тадбиркор 
раҳбар 
кенгаш ва мажлисларни олиб бориш маданиятига ҳам эга бўлиши керак. 
Кенгаш – бу жамоа фикри. Ақл заковатини муайян масалани муҳокама этиш ва 
оқилона қарор қабул қилиш мақсадида уюштирилган мажлисдир. Соҳибқирон 
Амир Темур кенгаш тўғрисида шундай дейди: ―Кенгаш икки турли бўлур. Бири 
– тил учида айтилгани, иккинчиси – дилдан чиққани. Тил учида айтилганини 
(шунчаки) эшитардим. Дилдан айтилган маслаҳатни эса қалбим қулоғига 
қуярдим. Ва дилимга жойлардим. Агар (ғаним устига) лашкар тортмоқчи 
бўлсам, уруш-ярашдан ўртага сўз ташлаб, амирларим кўнгилларининг бу 
икковидан қай бирига мойиллигини билишга интилардим. Агар ярашдан сўз 
очсалар. Бунинг фойдасини уруш зиѐнига солиштириб кўрардим. Агар урушга 
мойил бўлсалар, унинг наф ва фойдасини яраш зиѐнига таққослаб кўрардим, 
қайси бири фойдалироқ бўлса, шуни ихтиѐр қилардим‖.
1
Ўз вазифаси ва олиб борилиш шаклига қараб кенгаш турлича бўлади. 
Кенгаш тип (хил)лари:
Вазифалари бўйича:
қарор қабул қилиш; 
фикр алмашиш;
ахборотни тинглаш; 
диспетчерлик муҳокама;
Олиб бориш шакли бўйича: 
диктатор (ҳукмдор)лик; 
автократ, якка ҳукмдор шаклида; 
баҳсли шаклда; 
серегатив шаклда.
Кенгашгача:
мажлис режасини тузиб унга тайѐргарлик кўринг;
мажлисда кўриладиган масалалар юзасидан тайѐрланган материалларни 
мажлис қатнашувчиларига олдиндан жўнатинг;
мажлисга фикрлари ўта муҳим бўлган кишиларни таклиф қилинг;
мажлисни зарурат туғилган ҳоллардагина чақиринг.
Кенгаш вақтида: 
1
Қаранг:
Темур тузуклари. Т., Ғ.Ғулом номидаги Адабиѐт ва санъат нашриѐти, 1996, 26-бет.

---

205 
кенгашни белгиланган вақтда бошланг;
кенгашни ўтказишнинг ягона тартибини белгиланг;
ортқича хуруж, шахсий қарши чиқиш ҳоларига йўл қўйманг;
кенгаш мақсадини ҳар бир қатнашувчи эътиборига етказинг.