|
12.3.6. Quyi Amudaryo turistik rayoni
Quyi
Amudaryo
turistik
rayoni
Xorazm
viloyati
va
Qoraqalpog`iston Respublikasini birlashtiradi. Turistik rayon
tarixiy, arxitektura, arxeologik, ekologik va boshqa turistik
imkoniyatlari yuqori rayonlardan biridir.
Xorazm viloyati
1938 yil 15-yanvarda tashkil topgan. Uning
maydoni 6,1 ming km
2
bo`lib, aholisi 2018 yil 1 yanvar holatiga
ko`ra
1815,3
ming kishi tashkil etadi. Viloyatda jami 10 ta tuman, 3
219
ta shahar va 58 ta shaharcha hamda 559 ta qishloqlar mavjud.
Darhaqiqat, respublikamizda yuqorida keltirilgan amalga oshirilgan
islohotlar natijasida turizm sohasining jadal va barqaror rivojlanib
borishi Xorazm viloyatida turizm sohasining alohida tarmoq sifatida
keng taraqqiy qilib borishiga muhim zamin yaratdi. Bugungi kunga
kelib, eng muhim ustuvor sohalardan biriga aylandi. Chunki, turizm
sohasi o`z navbatida sayyohlik sohasining rivojiga bog`liq bo`lib,
uning taraqqiyotini belgilovchi omil hisoblanadi. Bu borada
olimlarning ta`kidlashicha, sayohat boshqa xalqlar haqida bilim
beradi va masofaviy jihatdan uzoq bo`lgan davlatlarni ham bir-
biriga yaqinlashtiradi. Shu bilan birga, turizm sohasi o`z navbatida
mehmondorchilik sohasi bilan birgalikda jahondagi xizmatlar, yalpi
ichki mahsulot va investitsiyalarning tarkibidagi o`zgarishlarni
amalga oshirishga o`z hissasini qo`shmoqda. Buni bevosita Xorazm
viloyati turizmi sohasining statistikasi raqamlarida yaqqol kuzatish
mumkin. Jumladan, viloyatda 2016-yilda 2012-yilga nisbatan
viloyatimizda sayyohlik tashkilotlari soni 36 tadan 72 taga yoki 2
barobarga oshgan. Shundan, mehmonxonalar soni 26 tadan 52 taga
yoki 2 martaga ko`paygan. Ushbu raqamlar Urganch shahrida 12 ta,
Xiva tumanida 34 ta, Hazorasp tumanida 4 ta va Gurlan tumanida 2
ta mehmonxonalar mavjudligini ko`rsatadi. Shuningdek, turoperator
va turagentlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi tashkilotlar soni 10
tadan 20 taga etib, 2 martaga oshgan. Ushbu ko`rsatkich Urganch
shahrida 9 ta, Xiva tumanida 8 ta, Urganch tumanida 1 ta, Hazorasp
tumanida 1 ta va Bog`ot tumanida 1 ta tashkilotlarga to`g`ri keladi.
Shular bilan birga, 2016-yilda 10 ta mehmonxona o`z faoliyatini
boshladi. Bu Urganch shahrida 4 ta va Xiva tumanida 6 taga to`g`ri
keladi. Hamda 3 ta turoperatorlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi
sayyohlik tashkilotlari ish boshlab, bu Urganch shahrida 1 ta, Xiva
tumanida 1 ta va Hazorasp tumanida 1 ta sayyohlik tashkilotlariga
to`g`ri keladi.
Bugungi kunda chet el investitsiyasini jalb qilgan holda tashkil
etilgan 5 ta mehmonxona faoliyat ko`rsatmoqda. Ular qatoriga
―Xeyvak‖, ―Xiva malikasi‖, ―Xorazm malikasi‖, ―Arqonchi‖ va
―Xayat
INN‖
mehmonxonalarini
kiritish
mumkin.
Mehmonxonalardagi o`rinlar soni 1477 tadan 2300 taga yoki 55
220
foizga oshdi. Viloyatda turizm sohasidagi o`zgarishlar hamda yangi
ish o`rinlarining yaratilishi natijasida bugungi kunda jami sayyohlik
tashkilotlarida 450 nafardan ortiq xodimlar mehnat qilib kelmoqda.
Xorazm viloyatiga 2015-yilda dunyoning 82 tadan ortiq
mamlakatidan xorijiy sayyohlar kelgan. 2016-yilda esa dunyoning 84
tadan ortiq davlatidan xorijiy sayyohlar kelgan. Xorazm viloyatiga
dunyoning 5 ta mamlakatidan eng ko`p sayyohlar tashrif buyurdi.
Bu ko`rsatkich 2015-va 2016-yillarga to`g`ri keladi. 2016-yilda bu
ko`rsatkich 75,8 mingdan ortiqni tashkil qilib, 20 foizga oshgan.
2015-yilda dunyoning 80 dan ortiq davlatidan 40,6 mingga yaqin
xorijiy sayyohlar viloyatimizga tashrif buyurishgan bo`lishsa, 2016-
yilda bu ko`rsatkich 46,6 mingdan ortiqni tashkil qilib, o`tgan
yilning shu davriga nisbatan 15 foizga oshgan. 2012-yilda xorijiy va
mahalliy sayyohlarga ko`rsatilgan jami xizmatlarning hajmi 5562,1
mln.so`mni tashkil qilgan bo`lsa, bu 2016-yilda 11389,9 mln.so`mni
tashkil qildi va jami ko`rsatilgan xizmatlar hajmi 2012-yilga
nisbatan ikki barobarga oshdi. Kelgusida bu ko`rsatkichning yanada
yaxshilanishi kutilmoqda.
XVIII-XIX asrlarga oid inshootlar, ayniqsa Xiva shahrida
ko‗plab qurilgan. Shaharning nomi qadimgi quduq «Xeyvaq»,
nomidan kelib chiqqan degan taxminlar mavjud. IV asr
boshidan Xiva Xorazm davlati tarkibiga kirgan. 7l2-yili arablar
tomonidan bosib olingan. l22l-yili Xiva mo‗g‗ul bosqinchilari
tomonidan egallanadi. l388-yili shahar Amir Temur saltanati
tarkibiga kiritiladi. l740-yili Eron hukmdori Nodirshoh tomonidan
vayron etilgan. XVI asr oxiridan l920-yilgacha Xiva
xonligining poytaxti bo‗lgan. l873-yili Rossiya imperiyasi
tomonidan bosib olingan. Mashhur me‘moriy yodgorliklar ichida
Dishan qal‘a (Tashqi shahar) hamda Ichan qal‘a (Ichki shahar)
alohida ahamiyatga ega. Xivaning shuhrat qozongan yodgorliklari
qatoriga ko‗plab binolar kiradi. Sherg‗ozixon (l728-yil),
Muhammad Amin inoq (l805-yil), Qutlimurod inoq (l809- yil),
Musa to‗ra (l840- yil), Sayidboy (l842-yil) madrasalari,
Pahlavon Mahmud maqbarasi (l835-yil), Solihboy masjidi (l842-
yil), Ko‗xna Ark saroyi (XVII-XX asrlar), Isfandiyorxon saroyi
(l9l2-yil), To‗rt Shabboz majmuasi (l885- yil), Oq masjid (l657-
221
yili asos solingan, XIX asrda qayta bunyod etilgan) va boshqa
binolar shular jumlasidandir. Hazoraspdagi Rahmonquli inoq
saroyi, Ollohqulixon tomonidan qurilgan Xivadagi Toshhovli
nomi bilan ataluvchi ikki qavatli qasr (l832-l84l-yillar) binolari
sernaqsh va koshinli bo‗lib, Xorazm me‘morchiligining o‗ziga
xos uslubini aks ettirgan. Ollohqulixon madrasasi (l832- yil),
Muhammad Aminxon madrasasi ham koshinlar bilan bezatilgan.
Bu madrasa yonidagi Kalta minor ham moviy tusdagi koshin
bilan qoplangan. Bundan tashqari, Ollohqulixon karvonsaroyi
va bozor (l835-yil) hamda Polvon darvoza (Muhammad
Rahimxon
davrida
l806-
yilda qurilgan) o‗sha davr
me‘morchiligining yorqin namunalaridan hisoblanadi. Xiva
shahridagi bu ajoyib binolar Ko‗hna Urganch me‘morchiligi xalq
an‘anala- rining vorislari tomonidan yaratilgani va ularning ona
zaminga bo‗lgan mehru muhabbatlari, o‗tmish merosga bo‗lgan
ixlosining yorqin namunasidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
