M. N. Musayev

Ishni bajarish tartibi: Kolbaga 5-10 gr marmar yoki bo‘r bo‘lakchalari tashlanadi va unga 5-10 ml HC1 (1:1) kislotasidan

solinadi. Marmar bilan kislota reaksiyaga kirishishi natijasida CO₂ gazi aralasha boshlaydi.

HCl kislola

I-rasm. CO₂ gazini olish qurilmasi.

CaCO, + 2HCl-» CaCl₂ + CO₂ + H₂0

Ajralib chiqayotgan CO₂ gazi absorbsion kolonka tomon yo‘naltiriladi. Absorbsion kolonkaga belgilangan miqdorda CO ni selektiv yutish uchun absorbent solinadi (masalan, ohakli suv, Ca(OH)₂). CO₂ va Ca(OH)₂o‘rtasida quyidagi reaksiya ketadi.

CO2 + Ca(OH)2 =Ф CaCO, + H₂O

Analizga —• .1.		JoU®*
			Adsorbent Ca(OH), entmasi
		V	•COj li gaz • Shlif

2-rasm. Absorber quriinasi.

330

www.ziyouz.com kutubxonasi

Reaksiya natijasida CaCO₃ ning oq cho‘kmasi hosil bo‘ladi. Cho‘kma filtrlanadi va quritiladi.

5. 
   Hisobot shakli
   

Ajratilgan quruq cho‘kma o‘lchanadi va CaCO₃ ning quruq cho‘kmasi miqdori bo'yicha tarkibi aniqlanadi (millilitrda yoki litrda).

_x_a-22,4l

110

Bu yerda, a - cho‘kmaning grammdagi miqdori;

ning molekular og'irligi.

CO₂ ning % miqdori absorbentdan o‘tkazilgan gazning miqdori bo'yicha aniqlanadi.

5. 
   100%
   

X -CO₂%

Bu yerda, X — CO₂ ning miqdon, % da.

V — gaz aralashmasinmg litrdagi miqdori.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   CO₂ va C0₂ ning fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari qanday?
   
2. 
   CO2 tabiatda qanday paydo bo‘ladi?
   
3. 
   Sanoatda uglerod dioksidi qanday tozalanadi?
   
4. 
   CO2 gazi atmosfera havosida ko‘paysa qanday global ekologik holatlar yuzaga keladi?
   
5. 
   "Issiqxona effekti" holatiga baho bering.
   
6. 
   CO2 gazi qaysi ishlab chiqarish korxonalarida ko‘proq ajraladi?
   
7. 
   CO 2 gazli chiqindi tashlanmalami tozalashning asosiy usullari qanday?
   
8. 
   Uglerod dioksidining REK i nechaga teng?
   

2.