M. N. Musayev

M=%P_cFAc

bu yerda, M-neytralizatsiya uchun sarf bo'ladigan kislotali gazning miqdori; X -tezlanish fakton; Д-suyuiq fazadagi massa berish koeffitsienti; F—fazalararo kontakt yuzasi; Ac -jarayonning yurituvchi kuchi.

Ishqoriy xususiyatdagi oqova suvlarni zararsizlantirish qurilmalari sement ishlab chiqarish korxonalarida o‘matilgan. Bunda ushbu kotxonada muhit pHi 12—13 ga teng suvlar ajraladi. Bu suvlar tarkibida 5—6% SO₂ gazlari bo'lgan tutun gazlari bilan tarelkali kolonnalarda neytralizatsiya qilinadi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Oqova suvlami kimyoviy tozalash usullariga qaysi usullar kiradi?
   
2. 
   Neytrallash usuli qanday amalga oshiriladi va jarayonda qaysi reagentlar qo‘llanlladi?
   
3. 
   Oqova suv tarkibidagi kislotalami neytrallash uchun qaysi reagent keng qo‘llaniladi?
   

204

www.ziyouz.com kutubxonasi

4. 
   Ishqoriy oqova suvlar qaysi reagentlar ishtirokida neytrallanadi?
   
5. 
   Neytralizatsiya jarayom qanday qurilmalarda amalga oshiriladi?
   

Oksidlash va qaytarish

Oqova suvlarni tozalash uchun quyidagi oksidlovchilar qo'llaniladi: gazsimon va suyuq xlor, xlor dioksidi, kalsiy xlorit, kalsiy gipoxlorid, kaliy permanganat, kaliy bixromat, vodorod peroksidi, havo kislorodi, ozon va boshqalar.

Oksidlashjarayonida oqova suvdagi zaharli birikmalar zararsiz holgacha parchalanadi va ular suvdan ajiatiladi. Oksidlashjarayonida katta miqdorda reagentlar sarf bo‘ladi. Shuning uchun bu usul qolgan boshqa usullar yordamida oqova suvni zararsizlantirishning iloji bo'lmagandagina qo‘llanilanadi. Masalan, oksidlash usuli sian, mishyak birikmali oqova suvlarni zararsizlantiush lozim bo‘lganda qo‘llanilishi mumkin.

Har bir oksidlovchining oksidlash potensiali bo'lib, ulaming aktivligi shu ko‘rsatkich orqali belgilanadi. Oksidlovchilaming ichida ftor eng aktivdir, ammo uning toksik xususiyati ftomi suv tozalash jarayonida keng ishlatish imkonini bermaydi.

Qolgan oksidlovchilaming oksidlash potensiali quyidagicha: