M. N. Musayev

80


(6)


dC_A dr

I к E




(7)

(8)
1 dC,_AI dr ₊ *

Д *•£,
_L^_ !_—c

e ^dT_ + _ *

k-EЗД

bu yerda: V_h — katalizator donasi hajmi,

к — lm? katalizator hajmiga nisbatan reaksiya tezligi konstantasi;

E='iC_aIc_Ag, C_a — A-komponentining katalizator g'ovagidagi o'rtacha

konsentratsiyasi;

S_AG — katalizator yuzasidagi A komponentiniiig maksimal bo‘lishi mumkin bo‘lgan konsentratsiyasi;

Sa₀ — komponentning boshlang‘ich konsentratsiyasi.

Katalitik reaktorlarnmg qo‘zg‘almas, harakatdagi va «mavhum qaynash» qatlamll katalizatorlar joylashtirilgan turlari boMadi. Ular ideal siljitish yoki ideal aralashtirish prinsipida ishlaydi. Reaktorlarning razmerini aniqlash uchun kinetik hisoblar, hamda material va issiqlik balanslari hisoblanadi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Gazlami katalitik tozalash jarayoni qanday boradi?
   
2. 
   Katalizatorlarning aktivligi qanday baholanadi?
   
3. 
   Geterogen katalitik jarayon nechta bosqichda olib boriladi?
   
4. 
   Katalizatorlarning zaharlanishi oldini olish uchun qanday choralar ko‘rish lozim?
   
5. 
   Katalitik reaktorlarning qanday turlari mavjud?
   

8. 
   BOB. GAZLARNI TOZALASH VA ZARARSIZLANTIRISH
   TEXNOLOGIYALARI
   

Oltingugurt angidridli (SO, tarkibli) chiqindi gazlarni
zararsizlantirish usullari

SO, gazi sulfat kislota — H₂SO₄, ammoniy sulfat ishlab chiqarishda, qattiq yoqilg‘ini qayta ishlashda, metallurgiya, issiqlik elektr stansiya, kapron, linoleum, ruberoid, penoplast, tekstil, qog‘oz, oziq-ovqat kabi sanoatlarning chiqindi tutun gazlarida uchraydi.

SO₂gazi zaharli gazlar turkumiga kirib, uning ta’sirida nafas yo‘llari bo‘g‘ila2gazining ruxsat etilgan chegaraviy konsentratsiyasi REChK— 0,5 mg/m³ ni tashkil etadi.

Hozirgi kunda SO, gazlarini zararsizlantirish uchun absorbsion, adsorbsion va katalitik usullar ishlab chiqilgan. Har bir usulning o‘ziga yaraslia afzalliklari va kamchiliklari bor. Usullarni qo'llash korxonadagi mavjud imkoniyatlardan kelib chiqqan holda o'matiladi. Endi SO, gazini zararsizlantirish uchun qo‘llaniladigan usullarni alohida ko‘rib chiqamiz.

Gazlarni oltingugurt angidridi (SO,) dan absorbsion usulda
tozalash

Chiqindi gazlarni SO, gazidan tozalash uchun juda ko‘p xemosorbentlar taklif qilingan. Ammo ularning ba’zi birlan ishlatiladi. Chunki tozalanadigan gaz hajmi yuqori, SO, gazining konsentratsiyasi esa past, harorati yuqori, chang va aralashmalar miqdori ko‘p bo‘ladi. Bu sabablar absorbent tanlaslida ma’lum bir qiyinchiliklami tug‘diradi. Absorbsiya uchun suv, ishqoriy, ishqoriy- yer metallarning tuzli va suvli eritmalari qo‘llanilishi mumkin.

82