M. N. Musayev

bu yerda, A — katalizator aktivligi, V — hajm, Q — mahsulot miqdori, S — katalizatoming yuzasi, Gn — birlik vaqt ichida hosil bo‘ladigan mahsulot miqdori. Geterogen katalitik jarayon murakkab ko‘p bosqichli jarayondir. Bunda boshlang‘ich mahsulot gaz zonasidan katalizator sirtiga, tashqi diffuziya sirtidan ichki qismiga (ichki diffuziya), kimyoviy mahsulot hosil bo‘lishi, hosil bo‘lgan mahsulotni ichki qismidan tashqi sirtiga chiqishi (ichki diffuziya) va sirtidan tashqariga chiqishi (tashqi diffuziya) bosqichlariga bo'linadi. Ushbu jarayonlarning har birining alohida tezligi bo‘lib, qaysi biri sekin bo'lsa butun katalitik jarayon tezligi shu bosqich tezligi orqali limitlanadi (chegaralanadi). Agar hamma bosqichlar tezligi teng bo‘lsa, katalitik jarayon oraliq oblastda boradi.

Gazlarni tozalashda katalizatorlaming tashqi yuzasi reaksiya uchun eng maqbul hisoblanadi, ya’ni katalizator yuzasining g‘ovakligi qancha yuqori bo‘lsa, reaksiya shuncha yaxshi boradi. Shuning uchun katalitik tozalash jarayoni tashqi diffuzion oblastda olib boriladi.

Tozalanadigan gaz tarkibida turli aralashmalaming uchrashi katalitik tozalash jarayoniga salbiy ta’sir qilishi mumkin.

Bunda gaz tarkibidagi boshqa aralashmalar katalizator sirtiga adsorbsiyalanib, jarayonning tezligiga salbiy ta’sir ko'rsatishi, yoki aktiv markazlami tormozlashi mumkin.

Ayrim hollarda aralashmalar jarayonning tezligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi ham mumkin.

Shuning uchun katalitik tozalash texnologiyasini tashkil qilinayotganda yuqoridagi shartlar albatta inobatga olinishi kerak.

Tashqi diffuzion oblastda boradigan jarayon tezligi katalizator donasi yuzasiga komponentni ko'chish tezligi orqali aniqlanadi:

(1)