M. M. Mamadazimov A. M. Tillaboyev Sh. E. Nurmamatov

19.  O‘rtacha  Quyosh  vaqti  bilan  36  soat  davomida  yulduz  vaqti  o‘rtacha 
Quyosh vaqtidan qancha oldinga ketadi? 
20.  23-sentyabr  kuni  o‘rtacha  mahalliy  Quyosh  vaqti  bilan  yarim  kecha 
bo‘lganda yulduz vaqti qancha bo‘ladi? Vaqt tenglamasi η = -7
m
 30
s
. 
21.  1-mart kuni ertalab o‘rtacha mahalliy Quyosh vaqti bilan soat 10 bo‘lganda 
yulduz  vaqti  qanday  bo‘ladi?  Vaqt  tenglamasi  η  =  +12
m
,  Quyoshning  to‘g‘ri 
chiqishi α= -22
h
 46
m
. 
22.  1-may  kuni  Buxoroda  haqiqiy  Quyosh  vaqti  13
h
  15
m
  46
s
  bo‘lganda  poyas 
vaqtini aniqlang. Buxora IV poyasda joylashgan bo‘lib, uzunlamasi λ=4
h
 17
m
 ga 
teng. Vaqt tenglamasi η = -2
m
 40
s
. 
23.  Moskvaning  poyas  vaqti  14
h
  25
m
  33
s
  bo‘lganda  dunyo  vaqti  (Grinvich 
vaqti)  qanday  bo‘ladi?  Toshkentning  dekret  vaqti-chi?  Moskva  II  poyasda, 
Toshkent esa V poyasda joylashgan. 
24.  Kema  kapitani  22-iyun  kuni  haqiqiy  tush  paytida  Quyosh  markazi 
balandligini  o‘lchab,  u  65º38′  ga  teng  ekanligini  aniqladi.  Bu  paytda  Grinvich 
vaqti  bilan  yuruvchi  xronometr  soat  14  dan  35  minut  o‘tganini  ko‘rsatdi.  Vaqt 
tenglamasi shu kuni +2
m
 bo‘lsa, joyning uzunlamasini va kenglamasini toping. 
25.  Quyosh  to‘la  tutilishining  boshlanishi  Toshkentda  (λ=4
h
  37
m
)  dunyo  vaqti 
bilan soat 7 dan 15 minut o‘tganda kuzatiladi. Bu tutilish boshlanishi Toshkentda 
o‘rtacha Quyosh vaqti bilan tush vaqtidan oldin yoki keyin bo‘lishini aniqlang. 
26.  21-martda  bir  shaharda  Quyosh  botayotgan  paytda  boshqa  bir  shaharda 
quyosh  markazining  soat  burchagi  1
h
  bo‘lgan  bo‘lsa,  bu  shaharlarning 
uzunlamalari orasidagi farqni toping. 

---

23 
 
27.  22-iyunda  V  poyas  vaqti  bilan  12
h
  da  Quyosh  kulminatsiyada  bo‘lsa  va 
bunda Quyosh markazining balandligi 72º ni tashkil qilsa, bu joyning geografik 
kenglamasi va uzunlamalari orasidagi farqni toping. 
28.  Dushanbeda  (λ=4
h
  35
m
)  tush  payti  bo‘lganda  Toshkentda  (λ=4
h
  37
m
) 
Quyosh  markazining  soat  burchagini  toping.  Xuddi  shu  paytda  Samarqandda 
(λ=4
h
 27
m
) haqiqiy quyosh vaqti necha bo‘ladi? 
29.  Buxoroda (λ=4
h
 17
m
) 16-aprelda dekret vaqti 15
h
 14
m 
26
s
 bo‘lganda haqiqiy 
quyosh  vaqti  necha  bo‘ladi?  Vaqt  tenglamasi  kattaligini  “Astronomik  kalendar” 
dan oling. 
30.  11-fevral kuni vaqt tenglamasi maksimumga erishib, +14
m
 ni tashkil qiladi. 
Shu kuni uzunlamasi 4
h
 15
m
 bo‘lgan joyda poyas vaqti 13
h
 15
m
 bo‘lganda dunyo 
vaqti, mahalliy va dekret vaqtlari qanday bo‘lishini aniqlang. 
31.  Qozon shahrida poyas vaqti bilan yuradigan soat 4 dan 25 minut  o‘tganini 
ko‘rsatyapti.  Grinvich  vaqti  bilan  yuradigan  soat  bu  paytda  qanday  vaqtni 
ko‘rsatishi  kerak?  Qozonda  o‘rtacha  mahalliy  vaqt  qanchani  ko‘rsatadi? 
Grinvichdan  sharq  tomonda  Qozonning  uzunlamasi  3
h
  16
m
.  Qozon  III  poyasda 
yotadi.  
32.  Kapella yulduzi (α=5
h
 13
m
) Moskvada 1-fevralda taxminan qanday vaqtda 
yuqori  kulminatsiyadan  o‘tadi?  a)  mahalliy  vaqt  bo‘yicha?  b)  III  poyas  vaqti 
bo‘yicha?  c)  Toshkentda  V  poyas  vaqti  bo‘yicha?  Ko‘rsatma:  Moskvaning 
uzunlamasi 2
h
 30
m
, Toshkentniki esa 4
h
 37
m
. 
33.  21-mart  kuni  Quyosh  botgandan  bir  soat  keyin  Sirius  (α=  6
h
  43
m
) 
osmonning  qayerida  bo‘ladi?  23-sentyabr  kuni  Quyosh  chiqishidan  bir  soat  
oldin-chi?