M. M. Axmetjanov, sh sh. Olimov, S. S. Avezov. P e d a g o g I k mahorat

 
Ts — Tsikloid tip.
Odatda, ularga tegishli bo`lmagan kattalar ustidan xatarli hazillar va hamma 
yerda kinoya qilishi xos bo`ladi. Hayotiy stereotipni tubdan o`zgartirishda, kamroq 
harshilik ko`rsatadi.(masalan, maktabdan oliy o`quv yurtiga o`tishda). Bunday 
o`zgartirish subdepressiv fazani to`sishi mumkin. Bu bosqichdan nasihat, gina-qudrat, 
ayblashlarga tanlab javob qaytaradi. 
Bolalik davrida tengdoshlaridan farqlanmaydi. O`smirlik yoshi boshlanishi 
bilan birinchi subdepressiv bosqich boshlanishi mumkin. Keyinchalik bu bosqichlar 
ko`tarilishi va bir xil kayfiyat bosqichlari bilan almashinishi mumkin. Bosqichlarning 
davomiyligi, dastlabki kunlar, 1-2 hafta, yosh o`tishi bilan ular ko`payishi, yoki 
aksincha, bartaraf bo`lishi mumkin. 
Subdepressiv bosqichdan lanjlik, kuchsizlanish, hamma narsa qo`ldan tushib 
ketishi kuzatiladi. Ilgari oddiy va osonlik bilan erishilgan narsa katta zo`rihishni 
talab qiladi. O`qish qiyin bo`lib qoladi. Atrofdagi kishilarni yoqtirmaydi, ulfatlardan 
qochadi, sarguzashtlar va xavf - xatarga qiziqmay qo`yadi. O`smirlar bu kunlari 
uydan chiqmaydigan bo`lib qoladi. Kichik muvaffaqiyatsizliklar va ko`ngilsizliklar 
ham ish qobiliyati pasayganligi tufayli, bu davrda og’ir qayg’uriladi. Tanbeh va 

---

254 
malomatlarga qo`pollik va ta`sirlanish bilan javob qaytaradi, ruhan umidsizlikka 
tushadi, ko`proq zerikishdan arz qiladi. Agar, bu kunlari ko`proq muvffaqiyatsizlikka 
duch kelsa, shaxsiy irodasizligi, yetukmasligi, hech nimaga arzimasligi haqidagi 
fikrlarga osonlik bilan berilishi mumkin. Qattiq vahimaga tushishi, o`z—o`zini 
o`ldirishigacha olib kelishi mumkin. Tengdoshlari bilan guruhlar tashkil etish 
kuzatilib, subdepressiv fazaning ko`tarilish davrida so`na boshlaydi. «Sevimli ishi» 
o`zgaruvchan bo`ladi. Subdepressiv fazada ularni tashlab qo`yadi, ko`tarilish davrida 
unga qaytadi, yoki yangisini topadi. Uydan qochish, taksikoman xulq—atvor xos 
emas. Ulfatlar orasida faqat ko`tarishlar davrida aroq ichadi.