M. J. Mutalipova, B. X. Xod. Jayev qiyosiy pedagogika

9 •

NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. 
   Qiyosiy pedagogika tushunchasini talqin etishga doir qanday yondashuvlar mavjud?
   
2. 
   “Chet el pedagogikasi” va “qiyosiy pedagogika” tushunchalari o’rtasidagi umumiylik nimada?
   
3. 
   “Qiyosiy pedagogika” tushunchasiga ta’rif bering.
   
4. 
   Qiyosiy pedagogika fawning obyekt va predmetini aniqlashtiring.
   
5. 
   Qiyosiy pedagogika fanining asosiy vazifalarini sanab bering.
   
6. 
   Qiyosiy pedagogika fanining ftmksiyalarini ayting.
   
7. 
   Qiyosiy pedagogika fanining ilmiy-tadqiqot metodlarini bayon eting.
   
8. 
   Qiyosiy pedagogik tadqiqotlarining dolzarb yo’nalishlarini sanab bering.
   

1. 
   MUSTAQIL ISH TOPSHIRIQLARI
   

1. 
   topshirlq. Quyidagi chizmaga e’tibor qarating. Muammo
   

yuzasidan fikr yuriting.

2. 
   topshiriq. Qiyosiy pedagogika fanining metodologik asosiga
   

doir quyidagi toifalash jadvalini to’ldiring.

Obyekti	Predmeti	Funktsiyalari	Tadqiqot metodlari

3-topshiriq. Qiyosiy pedagogika haqida olimlarning fikrlarini o’qing va asosiy tayanch so’zlarni daftaringizga ko’chirib yozing.
4-topshiriq. Komparativist olimlarning qiyosiy pedagogika haqidagi fikrlarini tahlil qiling va fan haqida shaxsiy fikringizni
bildiring.
Ill BOB. QIYOSIY PEDAGOGIKA FANINING TARAQQIYOT
BOSQICHLARI

Tayanch tushunchalar:
Mark Antuan Jyulen Parijskiy, qiyosiy pedagogika bo’yicha muassasalar va nashriyotlar, “Qiyosiy pedagogika” jamiyati, xalqaro ta’lim standart klassifikatsiyasi.

“Qiyosiy pedagogika”
fanining rivojlanish
bosqichlarini aniqlashga
doir yondashuvlar
Pedagogik fanlaming zamonaviy tizimi pedagogika tarixi, etnopedagogika, androgogika, oliy maktab pedagogikasi kabi pedagogikaning qator mustaqil
sohalarmi o’z ichiga qamrab oladi. Hozirgi globalizatsiya va integratsiya jarayonlari bilan bog’liq holda tezkor rivojlanayotgan pedagogika sohalari qatoriga qiyosiy pedagogikani ham kiritishimiz mumkin. Shu o’rinda qiyosiy pedagogikani fan sifatida davrlashtirishga oid qator yondashuvlami ko’rib chiqamiz.
D.Beredey va uning izdoshlari qiyosiy pedagogikaning tarixiy nuqtai nazardan shakllanish va rivojlanish jarayonini uchta davrga bo’ladi.
Birinchi davr - o'zlashtirish davri - XIX asrga to’g’ri keladi. Bunda chet el pedagogik tajribalari haqidagi aniq ma’lumotlami yig’ish, tasnif qilish, ta’riflash ishlariga alohida e’tibor beriladi. Bu davr uchun qiyosiy pedagogika tadqiqodari natijalaridan foydalanish Osiyo, Afrika, Lotin Amerikasi mamlakatlarida ta’limning G’arb modelini yoyish maqsadida amalga oshirilgan.
Ikkinchi davr - “bashorat”(prognostik) davri - XX asming birinchi yarmini o’z ichiga oladi. Bu davrda sof ko’chirmakashlikdan voz kechish kuzatiladi, o’rganilayotgan davlatlarning madaniy-tarixiy, ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlari bilan bog’liq holda qiyosiy pedagogikaning nazariy asosiarini ishlab chiqish ahamiyati orta boradi. qiyosiy pedagogikaning prognostik vazifalari rivojlanadi.
Qiyosiy tahlil asosida bir davlatdan ikkinchi davlatga pedagogik tajribani o’tkazisli mumkinligi yoki mumkin emasligi haqidagi bashoratli (prognostik) tavsiyalar tuziladi, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanish sharoitlari o’xshash bo’lgan davlatlarda ham o’ziga xos milliylikning mavjudligi o’zlashtirilgan tajribaning muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligiga ta’sir etishiga e’tibor qaratiladi.
Uchinchi davr - ttmiy-qiyosiy tadqiqotlar davri deb ataladi va bu davrda qiyosiy tadqiqotlaming ahamiyati va ishonchliligi yanada orta boradi.
Rus olimlari M.A.Sokolova va boshqalaming qiyosiy pedagogikaning rivojlanish bosqichlarini davrlashtirish bo’yicha fikrlari D.Beredeyning yuqoridagi fikrlari bilan mos keladi, lekin ms olimlari bunday bo’linishning mezonlarini mafkura bilan bog’laydi. Unga ko’ra birinchi bosqich - XVIII asming oxiridan 1917 yilgacha, ikkinchi bosqich - 1917 yildan 1945 yilgacha, uchinchi bosqich urushdan keyingi yillami o’z ichiga oladi.
Rus olimi A.M.Stolyarenko qiyosiy pedagogikaning shakllanishi va rivojlanishini to’rtta bosqichga bo’ladi:
birinchisi - qiyosiy pedagogikaning burjua inqiloblari va kapitalizm rivojlangan davrda vujudga kelishi (XIX asr boshlari - 1917 yil);
ikkinchisi - qiyosiy pedagogikaning sobiq ittifoq xalq ta’limining yangi tizimi tashkil topishi davrida rivojlanishi;
uchinchisi - qiyosiy pedagogikaning sobiq ittifoq ta’lim tizimining chet el ta’lim tizimlari bilan kuchli raqobati, qarama-qarshiligi davrida rivojlanishi (1935-1991yillar);
to’rtinchisi - qiyosiy pedagogikaning jahon hamjamiyati, demokratiyasi va insonparvarligi yaratilishi davridagi rivojlanishi (1991yil).

“Qiyosiy pedagogika”
fanining vujudga kelishi
(XVIII asr oxiri — XX asr
boshH
Yuqoridagilarni tahlil qilib, qiyosiy pedagogikaning fan sifatida vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlarini izchillik bilan, har bir davming o’ziga xos xususiyatlarini o’rgangan holda bayon etamiz.
Qiyosiy pedagogikaning asoschisi
- Mark Antuan Jyulen Parijskiy.U birinchi marta “qiyosiy pedagogika”,
“qiyosiy tarbiya” atamalarini o’zining “Qiyosiy pedagogika bo’yicha tadqiqotlarga oid ocherklar va mulohazalar” degan asarida qo’Uagan (Parij, 1817 yil).
1870 - 1900 yillar turli davlatlar umumiy majburiy ta’lim haqidagi hukumat qarorlarini qabul qiladi va o’z milliy ta’lim tizimini yaratadi.
Shu tariqa XlX asr oxirlarida qiyosiy pedagogika quyidagi vazifalarni amalga oshirdi:
- chet elpedagoedktajrikasidbi ma’lumotlar to’prasli, qasda isyiash va chop etish;

• 
  ma’lum davlat ta’lim va tarbiya tizimini takomillashtirish uchun ilg’or tajribalami o’zlashtirish maqsadida turli ta’lim tizimlaming ijobiy jihatlarini aniqlash.
  

Mazkur davrda qiyosiy pedagogika bilan bog’liq quyidagi muassasalar va nashriyotlar tashkil topdi:

• 
  Londondagi Xalqaro ko’rgazma (1851 yil);
  
• 
  Vashingtondagi “Ma’rifat xizmatlari” (1866 yil);
  
• 
  Parijdagi “Pedagogika” muzeyi (1898 yil);
  
• 
  
  
  yil).
  Birinchi xalqaro pedagogik jumal “Slavyanskiy pedagog” (1871