M. F. Ziyayeva xirurgik kasalliKlar bilan og‘rigan va intensiv terapiyani o‘tayotgan beMorlarda HaMsHiraliK parvarisHi

Traxeya intubatsiyasi
Traxeya intubatsiyasi – nafas yo‘llarining o‘tkazuvchanligini 
ta’minlash  va  o‘pkaning  sun’iy  ventilatsiyasi  uchun  germetiklik 
hosil  qilish  maqsadida  traxeya  ichiga  intubatsion  naycha 
kiritishdir.  Intubatsiyadan  oldin  laringoskopiya  va  traxeya 
intubatsiyasini 
yengil lashtirish 
maqsadida 
analgetiklar, 
anestetiklar,  trankvilizatorlar,  miorelaksant  va  narkotiklardan 
foydalaniladi  (sababi  laringospazm,  yurak  faoliyati  buzilishi) 
keyin  kislorod  bilan  ingalyatsiya  va  yordamchi  ventilatsiya  qilib 
so‘ng intubatsiya qilinadi.
Agar  bemor  koma  holatida  bo‘lib  traxeal  va  hiqildoq 
refleks lari  so‘ngan  bo‘lsa,  laringoskopiya  va  intubatsiya 
uchun  qo‘shim cha  narkotik  analgetiklar  va  trankvilizator, 
mioreleksantlar  qilish ning  hojati  yo‘q.  Gipoksiyada  va 
bradikardiyada  vagus  refl eks larini  bartaraf  qilish  uchun  tomir 
ichiga  atropin  sulfat,  metasin  yuboriladi.  Traxeya  intubatsiyasi 
laringoskop  bilan  og‘iz  orqali  (orotraxeal  intubatsiya)  amalga 
oshiriladi. Orotraxeal intu bat siyada 2 ta holatdan foydalaniladi. 
Ikkala  holatda  ham  bemor  chalqancha  yotqiziladi.  Klassik 
qulaylashtirilgan  Djekson  holatiga  bosh  ostiga  6–8  sm.  li 
yostiqcha qo‘yiladi (bunda ko‘rinish yaxshilanadi), o‘ng qo‘lning 
1  va  2  barmoqlari  bilan  bemorning  tishlari  va  lablari  suriladi. 
Chap  qo‘lda  laringoskopni  ushlab  klinok  o‘rta  chiziq  bo‘yicha 
tish  va  tanglay  orasiga  kiritiladi.  Til  yuqoriga  va  biroz  chapga 
suriladi.  Bemor  labi  tish  bilan  klinok  orasiga  kirib  qolmasligi 
uchun uni o‘ng qo‘l bilan suriladi.

---

265
Klinok  kiritilishi  bilan  yumshoq  tanglay,  tilcha  va  hiqildoq 
qopqog‘i  ko‘rinadi.  To‘g‘ri  klinokdan  foydalanilganda  hiqildoq 
qopqog‘i  ko‘tariladi  va  ovoz  paylari  ko‘rinadi.  Qizilo‘ngachga 
kirish  hiqildoq  ostida  tirqishga  o‘xshash  ko‘rinishga  ega.  Agar 
klinok  bukilgan  bo‘lsa,  til  ildizi  va  hiqildoq  qopqog‘i  asosiga 
qo‘yiladi va klinok uchi ko‘tarilganda hiqildoq qopqog‘i ochiladi, 
ovoz  bog‘lamlari  harakatsiz  ochiq  holatda  ko‘rinadi  va  traxeya 
intubatsiya  qilinadi.  Laringoskopiya  vaqtida  oldingi  kesuvchi 
tishlarga  klinokni  tirash  tishlar  sinishiga,  pastki  jag‘  chiqishiga 
sabab  bo‘lishi  mumkin.  Bemor  nafas  olayotgan  bo‘lsa,  ovoz 
bog‘lamlari  ochilib-yopilib  turadi.  Ovoz  yorig‘i  yuqorida  bo‘lsa, 
hiqildoqni  o‘ng  qo‘l  bilan  pastga  ezib  obzor  va  intubatsiya 
osonlashtiriladi.
Vizual  nazorat  ostida  o‘ng  qo‘l  bilan  kerakli  kattalikdagi 
naychani  klinok  ariqchasi  2–3  sm  yoni  bo‘ylab  ovoz  boylamlari 
orasidan o‘tkaziladi. Intubatsion trubka ovoz bog‘lamlari orqasiga 
manjetka  kirguncha  yuboriladi.  Manjetkaga  havo  yuborilib, 
germetizm  hosil  qilinadi.  Trubka  to‘g‘ri  turganligini  ko‘krak 
qafasi  ekskursiyasidan  va  o‘pkani  eshitib  ko‘rib  aniqlanadi 
(chuqur  kiritilganda  o‘ng  o‘pkaga  kirib  qolishi  mumkin). 
Endotraxeal  trubka  kattaligi  maxsus  formula  va  qo‘llanmalarda 
foydalanib tanlanadi.