M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Gemorragik  vaskulit.  Bolalardagi  gemorragik  diatezlarning 
hammadan  ko‘p  uchraydigan  shakli  (sinonimlari:  Shenleyn-
Genox  kasalligi,  kapillyatrotoksikoz,  anafilaktoid  purpura  va 
hokazo) bo‘lib, bu kasallik hamma yoshdagi bolalarda uchraydi, 
lekin maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar va kichik maktab 
yoshidagi bolalarda ko‘proq kuzatiladi.
 
Etiologiyasi. Gemorragik vaskulitni ko‘pchilik tadqiqotchilar 
immunoallergik  kasalliklar  jumlasiga  kiritishadi  va  bunday 
kasalliklarda  tomirlar  endoteliysi  (ichki  qavati)  har  xil 
allergenlarga  javoban  o‘tkir  aseptik  yallig‘lanish  reaksiyasini 
ko‘rsatadigan bo‘ladi, ana shunday allergenlar orasida infeksiya 
asosiy ahamiyatga ega deb hisoblashadi.
 
Klinikasi. Kasallik aksari birdan boshlanib har xil muddat – 
2-3  haftadan  bir  necha  oygacha  davom  etadi.  Uning  asosiy 
belgilari:
 
1. Badan terisiga toshma toshib ketishi ko‘p uchraydi. Badan 
terisiga  toshadigan  toshmalar  aksari  dog‘simon-papulyoz 
ko‘rinishida bo‘ladi, kattaligi to‘g‘nog‘ich boshidan to yasmiq 
urug‘igacha boradi va qo‘l-oyoqlarning yoziluvchi hamda tashqi 
yuzalarida,  asosan,  yelka,  tizzalarda,  sonlarning  ichki 
yuzalarida, dumbalarda, bo‘g‘imlar yonida, goho bolaning yuzi 
va gavdasiga toshadi.
 
2.  Bo‘g‘imlarning  shishib  chiqib,  bezillab  turishi  (kamroq 
uchraydi).  Bo‘g‘imlardagi  o‘zgarishlar  og‘riq,  shish  paydo 
bo‘lishi, aktiv va passiv harakatlarning cheklanib qolishi bilan 
ifodalanadi. 
 
3. Qorinda og‘riq bo‘lishi (kamroq uchraydi). Qorin og‘rig‘i 
har  xil  darajada  bo‘lishi  mumkin,  tutib-tutib  og‘riydi,  og‘ir 
hollarda  og‘riq  vaqtida  bola  qon  aralash  qusib,  ichi  ham  qon 
aralashib yoki qora bo‘lib, shilimshiq aralash keladi, tenezmlar 
bo‘lib  turadi.  Klinik  manzarasiga  ko‘ra  kasallikning  yengil, 
o‘rtacha og‘ir va og‘ir formalari, kechishi jihatidan o‘tkir, yarim 
o‘tkir, surunkali formalari farqlanadi. 
 

---

 
191