M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Zaharli ilon chaqishi
 
Zaharli ilonlar ikki guruhga bo‘linadi:
 
1-guruh – gadyuk va chuqurcha boshlilar. 
 
2-guruh – aspidlar va dengiz ilonlari. 
 
Gadyuklar  va  chuqurchaboshli  ilonlar  zahari  gemorragik 
zaharlarga  kiradi.  Zahar  oqsilni  eritadi,  tomirlar  to‘qimasini 
zararlaydi.  Shuning  uchun  chaqqanda  birdaniga  kuchli  og‘riq 
kelib chiqadi, ichki qon ketish kuchayadi. Qon ketishi hisobiga 
zararlangan joy shishadi, o‘tkir hollarda qon aylanishi buzilishi 
hisobiga mushak hujayralari nekrozi kelib chiqadi va zararlanish 
kuchayadi.  Kech  o‘tkazilgan  tozalash  hamda  chaqqan  joy 
sohasiga,  zahar  miqdoriga  qarab  buyrak  va  qon  aylanish 
a’zolarida zararlanish tarqaladi, og‘ir hollarda o‘lim kuzatiladi. 
 
Aspidlar  va  dengiz  ilonlari  zahari  neyrotoksin  tutadi,  ular 
chaqqandan  keyin  nervlarni  falajlaydi,  odam  harakat 
qilolmaydi.  Chaqqandan  so‘ng  simptomlar:  uvishishi,  harakat 
falajligi va sezishni yo‘qotish, nafas qiyinlashishi. O‘lim hollari 
gemorragik  zahardan  kelib  chiqadi.  O‘lim  xavfi  neyrotoksik 
zahar  tushganda  yuqori,  lekin  gemorragik  zahar  tushganda 
o‘lim xavfi past bo‘lsa ham natijasi xavfli. 
 
Shoshilinch holat va hamshiralik parvarishi:
 
1. Gorizontal holatda to‘liq tinchlik yaratish va issiq ushlash. 
 
2. Jarohat sohasida yurakka yaqin joyga jgut bog‘lash. 
 
3.  Chaqqandan  song  darhol  jarohatdan  zaharni  so‘rib 
tashlash. 
 
4.  Jarohat  teshigini  muzlatish,  zaharni  organizmga  so‘rili-
shini sekinlatish. 
 

---

 
289 
5. Iloji boricha tez yaqin orada joylashgan kasalxona muas-
sasasiga olib borish.