M. F. Ziyayeva, O. Z. Rizayeva

Kuyish maydoni (% larda) va chuqurligini aniqlash
 
 
Kuyish 
sohasi 
Cha-
qa-
loqlar 
0-1 
yosh 
1-5 
yosh 
3 
yosh 
5-14 
yosh 
12 
yosh 
Kattalar 
Bosh 
18 
21 
19 
15 
15 
6 
9 
Tana 
40 
32 
32 
40 
32 
38 
36 
Qo‘llar 
16 
9, 5 
9, 65 
16 
9, 5 
18 
9 
Oyoqlar 
26 
14 
15 
29 
17 
38 
18 
 

---

 
282 
Asoratlari.  Suvsizlanish,  yuqumli  kasalliklar,  gipertrofik 
chandiq, keloid kontraktura, o‘pka shishi, kuyish shoki. 
 
Shoshilinch yordam va hamshiralik parvarishi:
 
1. Termik omil ta’sirini to‘xtatish. 
 
2.  Qaynoq  suv,  issiq  ovqat  va  boshqa  termik  kuyishlarda 
jabrlanuvchini darhol yechintirish kerak. 
 
3. Teri sohasiga yopishib qolgan kiyimni tortmasdan, balki 
qaychida qirqib olish kerak. 
 
4. Olovda kuyganda yonib turgan olovni o‘chirish va jabrla-
nuvchini  kislorod  kirmasligi  uchun  zich  qilib  matoga  o‘rash 
kerak. 
 
5. Ko‘p miqdorda suyuqlik-choy, mineral suv ichiriladi. 
 
6.  Bola  kiyimini  yechgandan  so‘ng  toza  oqlikka  o‘raladi 
(yaxshisi steril) va kasalxonaga olib boriladi. 
 
7.  Tana  harorati  nazorat  uchun  o‘lchanadi,  negaki, 
bug‘lanish orqali issiqlik yo‘qotish bolalarda birdaniga harorat 
ko‘tarilishiga olib keladi.  
 
Oftob urishi
 
 
Oftob  urishi  –  bu  shunday  holatki,  ultrabinafsha  nurlarni 
ko‘p miqdorda ta’siri (issiq urishining o‘ziga xos shakli bo‘lib, 
bola  boshiga  quyosh  nurining  to‘g‘ri  ta’siri  natijasida  kelib 
chiqadi). 
 
Klinik simptomlari:
 
Oftob urishining klinik manzarasi dastlabki 1-24 soat ichida 
rivojlanadi. 
 
Belgilari:  og‘ir  nevrologik  buzilishlar  (bosh  og‘rishi, 
tutqanoqlar,  koma),  tana  haroratining  juda  yuqori  bo‘lishi 
(41°C  va  undan  yuqori),  terining  issiq,  quruq  bo‘lishi  va  ter 
ajralmasligi xarakterli. 
 
Oftob  urishining  boshlang‘ich  belgilari:  holsizlik,  ko‘ngil 
aynishi,  ko‘rish  o‘tkirligining  pasayishi,  tana  haroratining 
oshishi, nafas tezlashishi, taxikardiya. Keyinchalik bosh og‘ri-
shi,  puls  tezlashishi,  bosh  aylanishi,  kuchli  terlash,  taxikardi-
yaning bradikardiya bilan almashishi aniqlanadi. Lablar sianozi, 
qorachiqlar  kengayishi,  oyoq-qo‘l  mushaklarining  titrashi, 
gallyutsinatsiyalar  kuzatiladi.  Og‘ir  hollarda  hushdan  ketish, 

---

 
283 
talvasalar  va  o‘tkir  yurak  qon-tomir  yetishmovchiligi  ro‘y 
beradi. 
 
Asoratlari: Hushdan ketish, talvasalar, komatoz holatlar. 
 
Shoshilinch yordam va hamshiralik parvarishi. 
 
Bemorni salqin joyga olinadi. 
 
Kiyimidagi tugmalar yechiladi. 
 
Boshiga  sovuq  suvli  xaltacha  va  sovuq  kompress  qo‘yiladi 
(tana harorati 37-38
o
C gacha pasayishi kerak). 
 
Qabul  qilingan  va  ajratilgan  suyuqlik  miqdorini  hisoblash 
(yozib borish).