M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

se k re t ajratish
b o s q ic h i deyiladi. 
1 6 - k u n d a n b o s h la b , b e z epiteliysi y a d r o s id a b o ‘linish ja r a y o n i 
t o ‘xtaydi. H u ja y r a la r b o ‘yiga u z u n la s h a d i, a n c h a y irik lash ad i, 
su y u q lik (se k re t) b ila n t o l i s h a d i . P a r m a g a o ‘x sh a g a n b e z la r 
y a n a k o ‘p r o q e g r i - b u g r i b o ‘lib q o l a d i .
19— 20 k u n l a r d a
s ilin d r s im o n epiteliy u z u n la s h ib a r r a s im o n shaklga kiradi, b e z
b o ‘sh lig ‘i t o m o n g a k o lp r o q o ‘sadi. Shilliq q a v a t q a lin la s h g a n , 
x u d d i h o m ila d o r lik d a g i d e s id u a l h u ja y ra la rg a o ‘x sh a b ketadi.
S hilliq q a v a td a g i h u ja y ra la r shishib k atta la sh a d i. 
B u n d a
shilliq t o 'q i m a s i 3 q a v a t boMib, 
kom pakt, spongioz
va 
baza!
q ism la rg a b o ‘linadi. S e k r e to r f a z a n in g oxirin i h a y z k o ‘risholdi, 
h o m ila d o r lik n in g b o s h la n is h o ld i d e b h iso b lasa b o ‘ladi.
H a y z s ik lin in g b i r i n c h i y a r m i d a o v u ly a ts iy a d a n o l d i n ,
p roliferatsiya fazasida t u x u m d o n d a riv o jlan ay o tg an fo llik u la d a n
ajralgan e s tro g e n g o r m o n i asosiy vazifani bajaradi. B u g o r m o n
fo llik u ln in g ichki q a v a tid a n ajraladi. O v u la ts iy a d a n s o ‘ng sariq 
t a n a g o r m o n i
( p r o g e s t e r o n ) b a c h a d o n s h i l li q p a r d a s i d a
s e k r e to r su y u q lik c h iq ish ig a i m k o n b e r a d i va b a c h a d o n shilliq 
p a rd a sin i h o m ila d o r lik k a tayy o rla y d i. B u n d a fa q at sekretsiyaga 
t a ’sir qilib g in a q o l m a s d a n , balki y u z a d a jo y la s h g a n b e z la r d a
g lik o g en ajralishiga h a m im k o n tu ghladi.
18

---

A g a r a y o l h o m i l a d o r b o ‘lm a s a , h a y z k o ‘ra d i, b u n d a
b a c h a d o n n i n g qisq arish i k u c h a y a d i, c h u n k i ayol o r g a n iz m id a
p r o g e s te r o n k a m a y ib k e ta d i, e s t e r o g e n l a r m i q d o r i o sh a d i. 
B a c h a d o n n i n g q i s q a r i s h i
n a t i j a s i d a
b a c h a d o n d a n
h a y z
q o n i n i n g ajralib c h iq ish i t a ’m in la n a d i.
B a ’zi a y o lla r d a h a y z sikli o v u latsiy asiz k e c h a d i.
Buni 
ovulatsiyasiz sikl
deyiladi. O v ulyatsiani a n iq la s h d a turli g i n e ­
kologik te k s h iris h la rd a n ta sh q a r i, b a c h a d o n shilliq q a v a ti qirib 
o l i n g a n d a u n d a sek re tsiy a c h iq a r is h fazasi b o ‘lm a y , faqat 
p ro liferatsiya fazasi k o ‘rinsa, b u holat ovulatsiy a b o N m a g a n ig a
dalil b o i a d i . B u n d a y h o la td a a y o lla r h o m i la d o r b o l a o l- 
m a ydilar. B u n d a n ta sh q a r i, b ir q a t o r g in e k o lo g ik te k sh iris h la r 
( t o ‘g l ri ich ak h a r o r a ti, bazal h a r o r a t n i o N c h ash , b a c h a d o n
b o ‘y n i d a n ajralgan s h illiq n in g c h o ‘ziluvchanligi, kristallga ayla- 
nish i va b o s h q a l a r ) y o r d a m i d a h a m t u x u m d o n fa o liy a ti 
a n iq la n a d i.
3-BOB.
G IN E K O L O G IK B EM ORLARNI SUBYEKTIV 
T E K S H I R I S H USULLARI
A n a m n e z
H a r b ir kasallik d iag n o stik a sid a a n a m n e z n i n g a h a m iy a ti 
a y n iq sa katta.
Batafsil t o ‘p la n g a n a n a m n e z g a va b e m o r u m r i n i n g ka- 
sallikdan old in g i tarixini h isobga o lg a n h o ld a , kasallik p a - 
to g e n e z in i a n iq la s h g a a lo h id a a h a m iy a t beriladi.
S h u n i n g u c h u n
h a m o d a m o r g a n iz m i
k a s a llik la r in in g
a lo h id a b ir h o lid a kasa lla n g an o r g a n iz m n in g , u m r i n i n g o ‘ziga 
xos b a r c h a xususiy atlarin i h a m hisobga olish kerak.
G in e k o lo g ik b e m o r n i tekshirishga kirishishdan a w a l a n a m ­
n e z t o ‘p lay bilish kerak. T o ‘g bri t o ‘p la n g a n a n a m n e z
kasal- 
lik n in g kelib c h iq is h sa b a b in i t e z d a o y d in la s h tir ib b e ra d i. 
M a s a la n , te m p e r a t u r a s i k o lta rilg a n , q o r n i n i n g pastki qism i 
q a ttiq o g ‘riy o tg a n , yiringli o q m a l a r p a y d o boMgan b e m o r
b a c h a d o n ortiq lari tek sh irilg an p a y td a q a ttiq o g ‘riq sezadi. 
A y n i v a q t d a b a c h a d o n o r t i q l a r i n i n g k a t t a l a s h g a n li g i
h a m
a n iq la n a d i. B e m o r d a n s o l ra lg a n d a jin s iy h a y o t b o s h la g a n id a n
19

---

keyin te z о rad a k a s a lla n g a n lig in i, d a s tla b siydik c h iq a r ish
v a q tid a q a ttiq o g ‘riq tu ris h in i, keyin o q c h il (beli) kela b o s h -
la g a n in i a y ta d i. 
B u n d a b e m o r d a s o ‘z a k b o r d e b g u m o n
qilinadi.
B a ’z a n a n a m n e z n i m a ’lu m sab a b la rg a k o ‘ra ( b e m o r o ‘zi- 
d a n ketib q o lg a n , b e h u s h va sh .k .) b e m o r n i n g o ‘z id a n t o ‘plab 
b o ‘lm a y d i. 
M a s a la n , b e h u s h y o t g a n b e m o r t e k s h ir ilg a n id a
to m ir in in g qoNga a r a n g u n n a s h i , t o m ir in in g te z - t e z u r a y o t-
ganligi, teri va shilliq p a r d a la r in in g u m u m a n rangsizligi, q o ‘l- 
o y o q la rin in g sovuqligi, y u z a nafas o layotganligi a n iq la n a d i,
b e m o r savollarga ja v o b q a y ta r m a y d i. B u n d a y h o lla r d a b e m o r ­
ning y a q in la ri yoki te v a r a k - a tr o f d a g ila r d a n s o ‘rashga t o ‘g ‘ri 
keladi.
M u k a m m a l a n a m n e z t o ‘p la sh u c h u n m u a y y a n s x e m a d a n ,
a n a m n e z n i t o ‘p la sh re ja sid a n fo y d a la n g a n m a ’qul.
B e m o r sta ts io n a rg a k e ltirilg a n d a u n in g k elgan v aq ti, qay d
d a fta rid a g i n o m e r i , fam iliyasi, ism i, o ta s in in g ismi, tugMlgan 
joyi, m illati, y o sh i, kasbi va q ila d ig a n ishi kasallik tarixiga 
yo z ib q o lyiladi. S o 'n g r a d astla b , b e m o r n i tibbiy y o r d a m g a
m a j b u r e tg a n sh ik o y atlari a n iq la n a d i.
B e m o r n i n g
a s o s i y s h i k o y a t l a r i
a n i q l a n g a n d a n
k e y i n
a n a m n e z quyid ag i ta r tib d a to 'p l a n a d i .