“M f j “tasdiqlayman” Buxoro davlat universiteti rektori O. X. Xamidov w ' avgust 2022 y. Mexanika fan dasturi bilim sohasi: 500 000 Tabiiy fanlar, matematika va statistika Ta’lim sohasi: 530000 Fizikaga oid fanlar Ta’lim yo’nalishi

11-mavzu. Noinersial sistemada jismning harakati.
Aylanma harakat qilayotgan sistemada inerstiya kuchlari. Burchak tezlik va 
chiziqli tezlik vektorlari orasidagi bog’lanish. Kariolis tezlanishi va kuchi. Fuko 
mayataigi. Ber qonuni.
12-mavzu.Qattiq jismning ilgarilanma va aylanma harakati.
Qo’zgalmas o’qqa ega bo’lgan jismning muvozanat sharti. Jismning quzg’almas 
o’q atrofida aylanma harakat qonuni va uning tenglamasi.
13-mavzu. Impuls momenti. 
Impuls momentining o’zgarish 
qonuni. Og’irlik va inerstiya markazi, uni aniqlash usullari. Impuls momentining 
saqlanish qonuni.
14-mavzu. Shteyner teoremasi va uning tadbiqi.
Qattiq jism inersiya markazining harakat qonuni. 
____________________
3

---

15-mavzu. Qattiq jism harakati uchun dinamikaning asosiy qonunlari.
Aylanma va ilgarilanma harakat qilayotgan jismning kinetik energiyasi. Erkin 
aylanish o’qlari.
Giroskoplar. Erkin giroskop o’qining harakati. Giroskopik kuchlar.
16-mavzu. Butun olam tortishish qonuni.
Tortishishning potenstial energiyasi. Koinot mexanikasining asosiy qonunlari va 
uning isbotlari. Kepler qonunlari. Yer yo’ldoshi va kosmik apparatlaming 
harakati. 1,П, Ш - kosmik tezliklar.
17-mavzu. Moddaning agregat holatlari.
Suyuqlikning stastionar oqishi. Ideal suyuklik zarrasi uchun dinamikaning asosiy 
qonuni. Suyuqliklar oqimida energiyaning saqlanish qonuni.
Bemulli tenglamasi. Suyuklik yoki gaz oqimining jismga ta’siri. Reynolds soni. 
Torrichelli formulasi. Magnus effekti. Ko’tarish kuchi.
18-mavzu. Davriy jarayonlar.
Garmonik tebranma harakat, uning parametrlari. Amplituda, chastota, 
tebranishlar davri tushunchalari. Matematik mayatnik va uning kinematikasi, 
dinamikasi. Matematik mayamik qonunlari. Fizik mayatniklar, turlari, ularning 
harakat tenglamalari. Prujinali mayamik, uning harakat tenglamasi, tebranish 
qonuniyatlari. Kyoning teoremasining tadbiqi.