М. Ф. Хакимова н. Х. Лутфуллаева

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

99 
VIII БОБ 
__________________________________________________________________ 
 
МАЪРУЗА ВА СЕМИНАР МАШҒУЛОТЛАРИНИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ 
ВА РЕЖАЛАШТИРИШ АСОСЛАРИ 
 
__________________________________________________________________ 
 
Бобнинг қисқача мазмуни 
8.1. Маъруза шаклида ўқитишнинг ўзига хос хусусиятлари.
8.2. Маъруза турлари ва уларнинг тавсифлари.
8.3. Семинар шаклида ўқитишнинг ўзига хос хусусиятлари. 
8.4. Семинар машғулотининг турлари ва уларнинг тавсифлари.
 
 
8.1. Маъруза шаклида ўқитишнинг ўзига хос хусусиятлари 
Маъруза 
- давомли вақт ичида катта ҳажм бўйича монологик ўқув 
материалини баѐн қилиш. 
Маъруза - ўқитишни ташкил этишнинг етакчи шакли ҳисобланиб, 
қуйидаги вазифаларни амалга оширишга имкон беради: 
йўналтирувчилик-талабаларни ўқув материалининг асосий ҳолатларига, 
уни келгуси иш фаолиятидаги ўрни ва аҳамиятига диққат қилишларига имкон 
беради; 
ахборотлилик- ўқитувчи маъруза вақтида ҳолат, асосий илмий далиллар 
ва хулосалар моҳиятини очиб беради; 
методологиклик- маъруза вақтида ўқитиш усуллари таққосланади, илмий 
изланишнинг асослари намоѐн этилади; 
тарбияловчилик-маъруза ўқув материалига ҳиссий-баҳолаш муносабатида 
бўлишни уйғотиш; 
ривожлантирувчилик - билим олиш қизиқишларини
Маърузанинг асосий 
вазифаси
- таълим беришнинг назарий асосини таъминлаш, ўқув фаолияти ва 
аниқ ўқув фанига бўлган қизиқишни ривожлантириш, талабаларда фан курси 
бўйича мустақил ишлаши учун йўналишларни шакллантиришдан иборат. 
Анъанавий маъруза нафақат ахборотни тақдим этиш йўли, балки таълим 
берувчини таълим олувчига, уларни билим олиш фаолликларини оширувчи 
ҳиссий таъсир этиш воситаси каби устунликларига эга. 
Усулнинг асосий вазифаси 
- таълим бериш. 
Маърузанинг дидактик мақсадлари : 

Янги билмиларни етказиш; 

Тўпланган билимларни тизимлаштириш ва умумлаштириш; 

Улар асосида ғоявий фикрлар, ишончни, дунѐқарашни шакллантириш; 

Билиш ва касбий қизиқишни ривожлантириш
. 
Маърузани ўқишга бўлган асосий талаблар сифатида қуйидагиларни 
илгари сурадилар: 
Дунѐқараш аҳамиятига эга бўлган, баѐн этилаѐтган ахборотни юқори 
илмийлик даражаси; 

---

100 
аниқ ва мустаҳкам тизимлаштирилган ва услубий жиҳатдан замонавий 
илмий маълумотлар билан қайта ишлаб чиқилган катта ҳажм; 
билдирилаѐтган фикрларнинг исботлилиги ва асослилиги; 
фикрларни баѐн этишдаги аниқлик ва тингловчиларни фикрлашини 
фаоллаштириш, муҳокама қилувчи муаммо бўйича мустақил ишлаш учун 
саволларни берилиши; 
берилган муаммони ҳал этишда турли фикрлар таҳлилини қилиш; 
асосий фикр ва ҳолатларни чиқариш, хулосаларни ифодалаш; 
киритилаѐтган термин ва тушунчаларни тушунтириш; талабаларга 
маълумотларни тинглашга, фикрлашга ва қисқа ѐзиб олишга имкон яратиб 
бериш; 
аудитория билан педагогик алоқани ўрната олиши; дидактик материал 
ва техник воситаларни қўллаши; 
матн, конспект, чизмалар блоки, жадвал, графикларнинг асосий 
материалидан фойдаланиши.