М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

dN
qiym atga 
ko'paytiradi. 
G runtning 
tom onlarga 
kengayishi 
cheklanganligi bois tik bosim ning 
dN
qiym atga ortishi kubning yon tom onlariga 
nisbatan bosim lam i ham 
dN
qiym atga k o 'payishi m a ’lum. Shu bilan birga 
dN
yuk
ta ’sirida 
AB
qirraning / / — m iqdorga cho'zilishini kuzatish m um kin.
E
O ’z navbatida kubning chizm a tekisligiga m onand yon qirralariga qo'yilgan 
£dN
yuk ham
AB
qirrani 
/
j
—
m iqdorga uzaytiradi. V a nihoyat, kubning chizm a
dN
tekisligiga tik b o 'lg a n yon qirralariga ta ’sir etuvchi 
£dN
yuk 
AB
qirrani 
fi
—
E
qiym atga qisqartirishi ham e ’tiro f etiladi.
Y uqoridagi m ulohazalardan kelib chiqib, kubning yon tom onga kengayish 
im koni cheklanganligini hisobga olsak, 
AB
qirraning deform atsiyalari y ig 'in d isi 
nolga teng b o 'lad i, deb aytish m um kin, yani
dN 
dN
r dN 
n
" - F + " —
f T
' 0 
(7-2)
7.2 
ifoda kubning nihoyatda oz m iqdorda siqilish holatini izohlaydi. Shuning 
uchun gruntning zichligini va deform atsiya m oduli 
E„
ni o 'zg arm as m iqdor deb qabul 
qilsak, katta xato b o 'lm ay d i. Bu esa (7.2) ifodada b a ’zi qisqartirishlarga im kon 
yaratib, G ersevanov 
N . M .
o 'm a tg a n b o g 'liq lik n i keltirib chiqaradi.
" - у
Ь
 
(? j)
Puasson koeffitsiyentining 
gruntlar uchun quyidagi 
m iqdori 
hisoblab 
topilgan:
yirik zarrali gruntlar 
- 0,27 
qum lar va loyli qum lar - 0,30 
qum li loylar 
- 0,35
loylar 
- 0,42.
100

---

7.3. C ho‘kish miqdorini aniqlash usullari
S iq ilu v c h a n q a tla m h a q id a tu s h u n c h a . Tashqi yuk ta ’sirida yuzaga keluvchi 
zam inning zo 'riq ish holatini nazariy ifodalar yordam ida aniqlansa uning chuqurlik 
b o 'y lab cheksiz davom etishi kuzatiladi. Shu bilan birga chuqurlashgan sari yuk 
ta ’siri kam ayib boradi. A m aliy hisoblashda esa uzluksiz m iqdorga y o 'l q o 'y ib
b o'lm aydi, shuning uchun zo 'riq ish ko 'lam in i m a ’lum chuqurlik bilan cheklash 
m aqsadga m uvofiqdir.