|
Suhbat metodi
Pedagogik tadqiqotlarda suhhat metodidan ham foydalaniladi. Bu metoddan foydalanish kuzatishdan olingan ma’lumotlami to’ldiruvchi va aniqlovchi materiallar olish, topshirishlar bajarish imkonini beradi. Bu metod muvaffaqiyatining asosi bolalar bilan aloqa o’matilishi, ular bilan bemalol erkin muloqotda bo’lish imkoniyatidan iborat.
Suhbat bu eng ko‘p tarqalgan va yetakchi o‘qitish metodlaridan bin boMib, darsning har xil bosqichtarida, har xil o’quv maqsad- larida qo’llanishi mumkin, ya’ni uyga berilgan topshiriqlami va mustaqil ishlami tekshirishda, yangi materialni tushuntirishda, mustahkamlash va takrorlashda qoilanilishi mumkin.
Suhbat - o‘qitishning savol-javah metodidir, bunda o'qituvchi o'quvchilaming biiimlarini qay darajada o'zlashtir-ganliklari va amaiiy tajribalariga tayangan holda, maxsus tanlangan savollar va ularga beriladigan javoblar yo’li bilan o‘quvchilami qo'yilgan ta’limiy va tarbiyaviy masalatarini hal qilishga olih keladi
Metodik adabiyotda suhbat metodidan ko'pincha matematik tu- shunchalar bilan tanishtirilayotganda (son, arifmetik amallar va ho- kazo) qonuniyatlar tipidagi bilimlar (arifmetik amallar xossalari va ular komponentlari bilan natijalari orasidagi bog'lanishlar) tanishti- rishda foydalanish tavsiya etiladi.
0‘qitishda suhbatning ikki xilidan, ya’ni katexezik va evrestik suhbatdan foydalaniladi.
Katexezik suhbat - shunday savollar tizimi asosida tuziladiki, bu savollar ilgari o’zlashtirilgan bilimlar, ta’riflami oddiygina qayta eslatishni talab etadi.
Bu suhbatdan asosan bilimlami tekshirish va baholashda yangi materialni mustahkamlashda va takrorlashda foydalaniladi.
Suhbat o’tkazish maqsadini belgilash, dastur ishlanmasi, yo’nalishi va metodikani asoslash juda muhimdir. Suhbat metodi bevosita berilgan savoliarga javoblaming ishonchliligini tekshirish imkonini beruvchi bevosita va bilvosita savollami kiritishni nazarda tutadi.
Suhbat metodi o’qituvchilarga, ota-onalarga qaratilgan boMishi ham mumkin, bunda tadqiqotchining suhbatdoshiga nisbatan mu- nosabati ochiq-oydin bo’lishi mumkin.
Ankelalashtirish (so'rovnoma) o'tkazish metodi
Biror masalaga nisbatan fikrlami aniqlash, ba'zi faktlami to’plash talab qilingan hollarda anketalashtirish metodidan foydalaniladi. Agar javoblar og’zaki olinadigan bo'lsa, u holda bu javoblar qarorga to‘la yoziladi. Ko’pchilik bir savolning o‘ziga javob berganda, buning ustiga har kim mustaqi! javob bersa, yozma anketa- lash qimmatli bo’ladi.
Anketadan foydalanilganda quyidagi ikki talabga amal qilish zarur:
anketada savollarkam bo'lishi kerak;
savollar shunday tuzilishi kerakki, ularni hamma bir xil tu- shinsin, ular aniq (mujmal bo'lmagan) javoblami talab qilsin.
Ilmiy - pedagogik tadqiqotlarda nazariy metodlar etakchi o‘rin tutadi. Har bir tadqiqotda oldin o'rganish ob’ektini tanlash, nazariy tahlil asosida ob’ekt qaysi faktlarda bog‘liqligini aniqlash va tek- shirish uchun ulardan etakchilarini tanlash kerak. Tadqiqotning maqsad va vazifalarini yaqqol aniqlash gipotezasini tuzish shunga mos ravishda tadqiqot o'tkazish metodikasini ishlab chiqish, tadqiqotning borishida olingan faktlami tushuntirish va tahlil qilish usullarini tanlash va xulosalami ifodalash lozim. Bu ishlaming hammasini bajarish uchun tadqiq qilinayotgan masalaning ilgari va hozirgi vaqtdagi nazariyasi va amaliyotini yorituvchi adabiy man- balami o‘rganish va tahlil qilish kerak. Nazariy metodlar boshqa me todlar bilan bir qatorda matematika metodikasiga oid har bir tadqiqodga qo'Ilaniladj. Har qanday ilmiy muammolami hal qilishda qo'yilgan masalaga oid hamma adabiyotni o'rganish va nazariy tadqiqot o'tkazish kerak. Busiz maqsadga yo'naltirilgan bo'lmaydi, sinash bazan xatolar yo'li bilan olib boriladi, shu bilan birga har doim ham qo'yilgan masalaning to'la jalb qilinishiga olib kelinaver- maydi. Shu bilan birga adabiyotni o‘rganmay turib va nazariy tahlil qilmay turib, fanda izchillik ta’minlanmaydi.
Matematika metodikasiga doir tadqiqotlarda boshqa metodlardan ham foydalaniladi. Odatda bu metodlaming hammasidan birgalikda foy- dalanish, bu xil natijalaming ishonchli bo'lishini ta’minlaydi.
Hozirgi zamon didaktikasida o'qitish metodlari klassifikasi- yasiga har xil yondoshish mavjud. Bizning fikrimizga eng maqsadga muvofiq, har xil metodlami o‘z ichiga olgan klassifikasiyadir.
Yuqorida keltirilgan ta’rifdan o'qitish metodlari o'qituvchi va o'quvchilaming birgalikdagi faoliyatidan iborat ekani ko'rinadi.
Binobarin, bunday faoliyat tashkil qilish rag'batlantirish va na- zorat qilishni nazarda tutadi, shunga ko'ra o'qitish metodlari ham uchta katta guruhga bo'linadi: o'quv faoliyatini tashkil qilish metodlari; o'quv faoliyatini rag'batlantirish metodlari; o'quv faoliyatini samaradorligini nazorat qilish metodlari.
O'quv bilish faoliyatini tashkil qilish metodlarini bir nechta gu- ruhlarga bo'lib klassifikasiya qilish mumkin.
0‘quvchilar bilim oladigan manbalar bo'yicha:
Og'zaki, ko‘rsatmali va amaliy metodlar (tushuntirish, suhbat, hikoya, kitob bilan ishlash va h.k).
Ko'rsatmali metodlar (tevarak atrofdagi predmetlar va hodis- alami kuzatish, ulaming modellari va tasvirlarini qarash) o'quvchi- laming amaliy ishlari.
0‘quvchilar fikrining yo'nalishi bo'yicha:
Induksiya, deduksiya va analogiya.
HI. Pedagogik ta’sir, boshqarishning darajasi, o'quvchi-Iaming o'qishda mustaqilliklar darajasi bo'yicha:
O'qituvchi boshchiligida bajariladigan o‘quv ishi metodi;
0‘quvchilaming mustaqil ishlari metodi.
IV. 0‘quvchiiaming mustaqil faolliklari darajasi bo'yicha:
Do'stlaringiz bilan baham: |
