М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

*—>ч-д\ ш\ ^^1 
,_).} <
.
^ ^ и I—^1_<)-1^ А_1_и^р 
1 x ^ 1
|—
^-4_3^1 й£й-и* V ^_$-»-4 >»—
I—^-ий^ди)
<_?^и1вй 
^ ь и и и
1 $
й_з^ 
и ь ^ и и
у
с_^иди^1$Л 
^
I—$Ў п 
ь. )1
1
 >
1
^* 
\ \
и_и1 й-?*-
(_5-л1 й ^ ! й й ^ ь1-1_$\£й I •) 
л \ * \
 
Ьои! 
_)_£ 
и^йй-аЛ!
(_^л1йи^1 1££а1Я_*-»&_и 
4_и__>° _$1 Ьй_^ -^Ь.» IЛ
ал
£
{ _ $ ^ 2
_^
^ ^ и и <-ии*ў 
и ^ и
^  '>?■ ^  э _ ? - ^
4- топшнрик. Қуйидаги мақол ва ҳикматли сўзларни ўқинг ва машқ
дафтариргизга кўчиринг. 
.
^Зд ^ К ' л 1_о1 01& 4_115 
^  ._)1л£ ^ўГ:1 ^ ў  ^^\_и . С. 1 .^ .. 1. -.. .. Ъ 1
!^_5^ 
^Ь_}1 (_Г}1 
о Р ^
_3_}— сУ_У^ ^1л\й (_?_3 И 
(_$_3_?—
_;_?!_* 
с ^ э л а  и ^ э ^ \ ) э_^_*> 
сА н^' _3_
й
5- 
топшириқ. 
Қуйидаги 
мақолларни 
араб 
имлосига 
ўгириб 
дафтарингизга кўчиринг.
Шакарнинг ози ширин.
Жўжани кузда санайдилар.
Бошга тушганини кўз кўради.
М а ст ли к- ростлик.
Кечаси ётиб ўйла, эртаси туриб сўйла.
Дўстнинг эскиси яхш и - кийимнинг янгиси.
6- топшириқ Коф ва гоф ҳарфлари иштирокида луғат-диктант:
Кўрк, кўприк, кел, кет, елкан, кеч, кўча, мактаб, кўпроқ, кўрсатма, 
тонг, кийим, бек, мунг, тангри, кўк, яланг, кўр, югур, аланга, кеч, менга, 
турк, гррд, гулзор, китоб, гурунг, бодринг, копток, гулла, карнайгул, 
Ургинч, Янгиер, Косонсой, кеча-кундуз, шерюрак, ҳаворанг, торгина.
Лигатуралар
Эски ўзбек ёзуви алифбоси тартибидаги коф, гоф, лом ҳарфларидан 
сўнг
алиф ёзилса, бу ҳарфлар ўзаро боғламиб, ўзига хос бўлган қўшалоқ 
ҳарфий қўшилмалар ҳосил бўлади. Бундай ҳол лигатуралар деб агалади. 
Хаттотлик санъатида коф ва гофнинг апиф билан қўшилиб ёзилган шакли 
коф алиф деб аталадн ва улар мана бу шаклда ёзилади: ’-£ ^
34
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Коф ҳарфининг думалоқ қисми дол ҳарфига ўхшагани сабаб котиблар 
уни «кофи долий», яъни «долга ўхшаш коф» деб ҳам атаганлар.
Демак, коф, гоф ҳарфлари алиф ва лом ҳарфлари билан боғланганда, 
ўзгача шакл касб этади:
111£ 1£
Кўриб турганимиздек, гоф, коф ҳарфлари лом ва алиф ҳарфларига 
қўшилганда, учта ҳарф бирикмаси ҳосил бўлади.
1- 
тоншириқ Қуйидаги сўзларни ўқинг, коф ва гоф ҳарфларининг 
бошқа ҳарфлар билан боғланишига диққат килинг.
о^_)1£ 
01£-01£ 
^ 5 ^ 1
2- топшириқ. Лигатурани беш қатордан ёзинг.
3- 
топширик. Қуйидаги матнни эски ўзбек ёзувига \тиринг. Коф, гоф, 
лом ва алиф ҳарфлари бириккан лигатурали сўзлардан мисоллар топинг ва 
дафтарингизга кўчириб ёзинг,
Гулзорда ҳашар
Якшанба куни гулзорда ҳашар ўтказилди. Комил, Комронбеклар ер 
чопишди. Козимжон ва Лочинбеклар ер текислашди, пушта олишди. 
Гулнора, Гули, Гулнозлар пушта четларига гуллар экдилар. Гули ло.ча 
ўтказди, Гулноз карнайгул ўтказди. Лобар гилос тагини ю.тиатиб сув 
берди. Гуландом ерларни супуриб сидирди. Гулзор бир пасда гулистонга 
айланди. Кимдир тол новдасидан чамбар, соч ва гажак ясади. Комила 
чаккасига гуллола санчди. Ҳашар охирида катта лаганларда ош 
тортилди.
Фе ҳарфи
*
т
_а
_9
<-Э
Ўзбек тилидаги «ф» ундош товушини ифодалайди. Бе, пе, те, се 
ҳарфларининг ёзилиш шаклларига ўхшайди, фақат бошланиш қисми думалок 
бўлиб, устида битта нуқтаси бўлади. Тўрт хил ёзилиш шаклига эга. Сатр 
чизиғи устида ёзилади. Фарҳод, фош, фан, дафтар каби сўзларнинг 
ёзилишида иштирок этади.
1-топшириқ. Фе ҳарфининг шаклларини бир саҳифадан ёзинг.
2-топшириқ. Қуйидаги сўзларни ўқинг ва ҳаракатларини қўйиб 
кўчириб ёзинг:
35
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

^и*^а 0 ^ ^
1л*1 1
л
_5 
(_)^а (_£Ц
I—Л^)Л. 4_1^иД^
3- топшириқ. Қуйидаги сўзларни араб имлосида ёзинг:
Сафар, Феруза, Юсуф, китоб, кабоб, жуфт, фош, фаровон, вафо, 
жафо, шифо, шараф, фаррош, офарин, фаришта, Фотиҳ, фойда, фонар, 
офтоб, фирибгар.