M abduraimova, N. Abdullaeya

. 
Yaponiya 
“Sug‘urta biznesi to‘g‘risidagi” Qonun 
Sug‘urta agentlari va maslahatchilari 
Moliya vazirligidan ro‘yxatdan o‘tishlari 
shart.
Hayot sug‘urta sohasi agentlari faqat bitta 
sug‘urta 
kompaniyasi 
nomidan 
ish 
yuritishadi. 
Yig‘iladigan 
sug‘urta 
mukofotlarining 90% agentlar hisobiga 
to‘g‘ri keladi.
Sug‘urta brokerlari faoliyati 1996 
yildan buyon ruxsat berilgan. Ular 
ham Moliya vazirligidan davlat 
ro‘yxatdan o‘tadilar. 
Yig‘iladigan 
sug‘urta 
mukofotlarining 
1% 
brokerlar 
hisobiga to‘g‘ri keladi. 
 
Quyidagi jadvalda esa, O’zbekiston sug’urta vositachilarining tashkiliy-
huquqiy asoslari keltirib o’tilgan. 
6-jadval 
O’zbekistonda sug‘urta vositachilari faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslari tahlili
30
 
 
Sug‘urta bozori 
sub’yekti 
shakli 
Ustav 
jamg‘armasi 
Ro’yxatdan 
o‘tish 
Xizmatlar bozori 
Sug‘urtalovchi 
Yur. Shaxs 
7 500-30 000 
mln.sum 
Adliya Vazirligi Yuridik va jismoniy 
shaxslar 
Sug‘urta brokeri 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Adliya Vazirligi Yuridik va jismoniy 
shaxslar 
Qayta sug‘urta 
brokeri 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urtalovchilar 
Sug‘urta agenti 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urta tashkiloti 
nomidan yur va 
jismoniy shaxslar 
YaT 
- 
Adjaster 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urtachi, 
sug‘urtalanuvchi va 
boshqalar 
YaT 
- 
Aktuariy 
Jis. Shaxs 
- 
- 
- 
Aktuariy tashkiloti 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urtalovchilar 
Syurveyer 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urtalovchi, 
sug‘urtalanuvchilar 
YaT 
- 
Assistans 
Yur. Shaxs 
40 EKIH 
Yagona - darcha 
Sug‘urtalovchilar 
YaT 
- 
Sug‘urta vositachilari faoliyatida sertifikatlash masalalari muhim ahamiyat 
kasb etadi. Ko‘pgina mamlakatlarda sug‘urta vositachilarining kasbiy malaka va 
30
Sug‘urta faoliyatiga doir me’yoriy-huquqiy hujjatlar tahlili asosida muallif tomonidan tayyorlandi. 

---

119 
saviyasiga, ular mahoratini oshirishga bag‘ishlangan o’quv kurslari majburiy 
o‘qitish amaliyoti keng qo‘llanilib kelinmoqda. Masalan, turli mamlakatlarda bu 
o‘quv mashg‘ulotlari bir necha haftadan olti oygacha cho‘zilishi mumkin. Davlat 
sug‘urta nazorati organlari va sug‘urta vositachilarining o‘zini o‘zi boshqarish 
organlari, uyushmalari, sindikatlari bilan birgalikda vositachilarni tayyorlash va 
ularning malakasini doimiy ravishda oshirib borishlarini nazorat qilib borishadi. 
Xulosa sifatida shuni alohida ta’kidlash lozimki, birinchi navbatda: 
- sug‘urta vositachilari faoliyatini amalga oshirilishdagi munosabatlarni
me’yoriy-huquqiy jihatlarini qayta ko’rib chiqib, takomillashtirish masalalari 
ishlab masalari ishlab chiqish;
- sug‘urta vositachilari malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash 
bo‘yicha ixtisoslashtirilgan o‘quv kurslari yoki biror o‘quv markazi tashkil 
etilishini; 
- sug’urta vositachilarini professional bilim va yuqori darajali malakasiga 
nisbatan ularni savodxonligini baholaydigan ko’rsatmalar ishlab chiqish; 
- bugungu kunda mamlakatimizda sug‘urta vositachilari faoliyatini olib borish 
nuqtai nazaridan jismoniy shaxs sifatida faoliyat yuritadigan sug‘urta agentlarini 
sertifikatlash va malaka imtixondan o‘tkazish tartibini shakllantirish; 
- sug‘urta vositachilari o‘z faoliyati davomida foydalanadigan hujjatlarni 
reestrini yuritish va yagona bazaga kiritish kabi masalalarni ko’rib chiqish lozim.