M. A1imardonov Toshkent Davlat iqtisodiyot universiteti “Moliya va soliqlar kafedrasi professori, I f. d B. Hamdamov

Budjetni tuzush tayyorgarligi - bu har bir mamlakatning moliyaviy boshqaruvi sari blrinchi qadam hisoblanadi. Hukumatning budjetni tayyorlashiga javobgar bo’lishl Sababdan budjetni quyidadi uch turkumga bo’lish mumkin.
A j Qonun chiqaruvchi turi
Budjetnlng qonun chiqaruvchi turl hokimiyatnlng qonun chiqaruvchi kOmlteti orqali tayyorlanadi. Ushbu turdagi budjet turi ijro etuvchi bo’lishdan ko’ra qonun chiqaruvchl bo’llsh ko’proq muhim bO ’llshini ifodalaydi.
Blljro etuvchi jeff
Parlamentar demokratiya tizimi amal qilayotgan davlatlarda budjetnlng ushbu turidir. Ushbu budjet turi urfga kirgan. Budjet qonun chlqaruvchi hokimiyat fOff7OlJfdao tasdiqlangandan so’ng, ljro etuvchi hokfmiyat ijrO bo’yicha javobgardir.
ClKomissiya turi
Komissiya turi ma’sul shaxslar yoki ma’muriy qonun chiqaruvchi vakillar bilan bfrgalikda tashkil etuvchi komisslya guruhf orqn/f tayyorlanadi .
O‘zbekiston Respublikasi Budjet Kodeksining 3-moddasida “Budjet tizimi budjetlari” tushunchasi berilgan bo'Iib, “Budjet tizimi budjetlari- O'zbekiston Respublikasining Davlat budjeti, davlat maqsadli jamg'armalari budjetlari va budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari jamg'armalari» dan iborat.
O‘zbekiston Respublikasi Budjet Kodeksining II-bo’limi “Budjet tizimi budjetlari” ga bag'ishlangan bo'1ib, bu bo'limda Davlat budjeti tuzilmasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi budjetining, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlarining tuzilmasi, davlat maqsadli jamg'armaIari va budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari jamg'armaIari bayon etilgan.
Bir qator ilmiy adabiyotlarda davlat budjetining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini yoritishda uning:
iqtisodiy kategoriya sifatida; moddiy tushuncha sifatida;
huquqiy kategoriya sifatida mavjud ekanligi va amal qilishi nazarda tutilgan.
Iqtisodiy kategoriya sifatida davlat budjeti— davlat bilan yuridik va jismoniy shaxslar o’rtasida mamlakatda yaratilgan yalpi ichki mahsulotni, uning faol qismi bo'lgan milliy daromadni (qisman milliy boylikni) qayta taqsimlash yuzasidan kelib chiqadigan pul munosabatlari tizimi bo’lib, ular natijasida iqtisodiyotni, ijtimoiy-madaniy sohalarni, mudofaa va davlat boshqaruvi ehtiyojlarini moliyalashtirishga mo'ljallangan pul fondi — davlat budjeti tashkil topadi va maqsadga muvofıq tarzda ishlatiladi.