M a ' r u z a №9 Metallarni bosim bilan ishlash asoslari. Metallarni bolg‘alash

7.6-rasm. Kamerali pechning sxemasi: 
1-yonish kamerasi, 2-olovdon, 3-qizdirish kamerasi, 4-mo'ri, 5-zagotovkani kiritish darchasi, 6-
zagotovka.
2. E l e k t r q i z d i r i sh q u r i l m a l a r i . Bu qizdirgichlar alangali pechlarga qaraganda 
qizdirish tezligining kattaligi kuyindining ozligi, jarayonning avtomatlashtirishga qulayligi, ish 
sharoitining yaxshiligi bilan farqlanadi: 
a) q a r sh i l i k l i e l e k r t q i z d i r g i ch l a r. Bu qizdirgichlarda zagotovka uning ish 
devoriga o'rnatilgan xrom-nikelli yoki karborundli qarshilik elementlaridan tok o'tkazganda 
ajraladigan issiqlik hisobiga ishlaydi. 
b) k o n t a k t e l e k t r q i z i r g i ch l a r . Bu qizdirgichlarda zagotovkani mis kontaktli 
qisqichlarga qisib, ular orqali 10-15 B kuchlanishli 10000-15000 A tok o'tkazilganda tez qiziydi 
(7.7-rasm.) Bunda ajralayotgan issiqlik miqdorini Joul-Lens qonuniga ko'ra quyidagicha aniqlasa 
bo'ladi: 
t
R
J
Q




2
24
,
0
bu yerda I – tok kuchi,A ; R – zagotovka qarshiligi, om, t –zagotovkadan tok o'tish vaqti,s. 
7.7-rasm. Qizdirgich sxemasi: 7.8-rasm. Qizdirgich sxemasi 
1-zagotovka, 2-klemmalar, 1-zagotovka, 2-induktor, 
3-transformator. 3-tok manbai 
Kontaktli qizdirgichlarning F.I.K. 68-75 %, 1 kg po'lat zagotovkani zarur temperaturagacha 
qizdirish uchun 0,35-0,45 kBt soat elektr energiyasi sarflanadi. Bu usuldan diametri 15-75 mm 
gacha, uzunligi 700 mm gacha bo'lgan metall zagotovkalarni qizdirishda foydalaniladi; 
V) i n d u k s i o n e l ye k t r q i z d i r g i ch l a r. Bu qizdirgichlarda zagotovka induktorning 
mis o'ramli qismiga kiritilib, keyin unga yuqori chastotali o'zgaruvchan tok yuboriladi. Bunda 
induktorda hosil bo'lgan o'zgaruvchan magnit maydon kuch chiziqlarining zagotovkani kesishi
oqibatida unda yuritma tok hosil bo'ladi va bu tok tasirida u tezda zarur temperaturagacha qiziydi 
(7.8-rasm). Tok chastotasi ortishi bilan zagotovkaga tokning singish chuqurligi kamayadi va uning 
qiymati quyidagi empirik formula bo'yicha aniqlanishi mumkin. 
mm
f
h
,
5000




Bu yerda P - zagotovkaning solishtirma elektr qarshiligi, Om,

- magnit kirishuvchanligi, gs

e. f – tok chastotasi, gs. 
3-jadvalda po'lat zagotovkalarni 1250
0
C temperaturagacha qizdirishda uning diametriga ko'ra 
tok chastotasi va qizdirish vaqti oralig'idagi bog'lanish misol tariqasida keltirilgan. 

---

3-jadval. 
Qizdiriladigan po'lat 
zagotovkaning diametri, mm 
Tok chastotasi, gs 
Qizdirish vaqti,s 
5-20 
15-40 
30-80 
50–120 
150 va ortiq 
200000-300000 
800 
250 
1000 
50 
15 
30 
100 
210 
480 
1 kg po'lat zagotovkani zarur temperaturagacha qizdirish uchun 0,4-0,5 k Bt soat elektr energiyasi 
sarflanadi. 
Bu usul qizdirish tezligining yuqoriligi, kuyindining ozligi (<0,5 % bilan ajralib turadi va oson 
avtomatlashtiriladi. Amalda diametri 15-350 mm gacha bo'lgan zagotovkalarni qizdirishda keng 
foydalaniladi.