1.1. Информатика фанининг вужудга келиши, тарихи ва хозирги кундаги ўрни.
Информатика 60-йилларда Францияда электрон хисоблаш машиналари ёрдамида ахборотни қайта ишлаш билан шуғулланувчи сохани ифодаловчи атама сифатида юзага келди. Информатика атамаси лотинча “informatio” сўз идан келиб чиккан бўлиб, тушунтириш, хабар қилиш, баён этиш маoноларини англатади. Французча “informatic” (информатика) сўзи ахборот автоматикаси ёки ахборотни автоматик қайта ишлаш маъносини англатади. Инглиз тилида сўзлашувчи мамлакатларда бу атамага Computer science (компьютер техникаси ҳақидаги фан) синоними мос келади.
Ахборотлашган жамият ҳақида олимлар турлича фикрдалар. Япон олимларининг хисоблашича, ахборотлашган жамиятда компьютерлаштириш жараёни одамларга ишончли ахборот манбаидан фойдаланиш, ишлаб чиқариш ва ижтимоий сохаларда ахборотни қайта ишлашни автоматлаштиришнинг юқори даражасини таъминлашга имкон беради. Жамиятни ривожлантиришда харакатлантирувчи куч моддий махсулот эмас, балки ахборот ишлаб чиқариш бўлмоғи лозим. Моддий махсулот эса ахборот жихатдан анча серчиким бўладики, бу унинг кийматида инновация, дизайн ва маркетингнинг улуши ошишини англатади.
Ахборотлашган жамиятда нафакат ишлаб чиқариш, балки бутун турмуш тарзи ҳам ўзгаради. Бу жамиятни саноат жамиятда фарқи шундай бўлади, ахборотлашган жамиятда интеллект, билимлар ишлаб чикилади ва истеъмол этилади. Шунинг учун бу жамиятда аклий мехнат даражаси кўпаяди. Инсондан ижодиётга кобилият талаб этилади, билимларга эхтиёж ошади.
Ахборотлашган жамиятнинг моддий ва технологик негизини компьютер техникаси ва компьютер тармоқлари, ахборот технологиялари, телекоммникация алоқалари асосидаги турли хил тизимлар ташкил этади.
Информатиканинг инсон фаолиятининг мустакил сохаси сифатида ажралиб чиқиши биринчи навбатда компьютер техникасининг ривожланиши билан боғлиқ. Бунда асосий хизмат микропроцессор техникасига тўғри келади, унинг пайдо бўлиши 70-йиллар урталарида иккинчи электрон инкилобини бошлаб берди. Шу даврдан бошлаб хисоблаш машиналарининг элемент негизини интеграл чизма ва микропроцессорлар ташкил этди. Информатика атамаси нафакат компьютер техникаси ютукларини акс эттириш ва фойдаланиш, балки ахборотни ўзатиш ва қайта ишлаш жараёнлари билан ҳам богланади.
Информатика ахборотни қайта ишлаш уларни ва ижтимоий амалиётнинг турли сохаларига тахсирини ЭҲМ тизимларига асосланган холда ишлаб чиқиш, лойихалаш, яратиш, бахолаш, ишлашнинг турли жихатларини урганувчи комплекс илмий ва мухандислик фани сохасидир.
Информатика - компьютерлар ёрдами ва уларни қўллаш мухити воситасида ахборотни янгилаш жараёнлари билан боғлиқ инсон фаолияти сохасидир.
Кибернетика - техник, биологик, ижтимоий ва бошқа турли тизимларда бошқарувнинг умумий тамойиллари ҳақидаги фандир.
Информатика - ахборот ва уни қайта ишловчи техникавий, дастурий воситалари хусусиятларига асосланиши;
Кибернетика эса - объектлар моделларининг концепцияларини ишлаб чиқиш ва қуришда хусусан ахборотлардан кенг фойдаланиши жихатидан фарқланади.
Информатика кенг маънода инсоният фаолиятининг барча сохаларида асосан компьютерлар ва телекоммуникация алоқа воситалари ёрдамида ахборотни қайта ишлаши билан боғлиқ фан, техника ва ишлаб чиқаришнинг хилма-хил тармоқлари бирлигини ўзида намоён этади.
Информатикани тор маънода ўзаро алоқадор уч қисм - техник воситалар (hardware), дастурий воситалар (software) ва алгоритмли воситалар (brainware) сифатида тасаввур этиш мумкин. Ўз навбатида информатикани хам умуман, хам қисмлари бўйича турли жихатлардан: халк хужалиги тармоғи, фундаментал фан, амалий фан сохаси сифатида кўриб чиқиш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |