М. Қ. Пардаев, Ш. С. Олтаев, Х. А. Улашев

 
13.5. Макроиқтисодий ўсишни прогнозлаштириш. 
 
Кўрсаткичлар динамикаси қаторининг ўзгариш тенденциясини излаш 
турли хил вақтинчалик функциялар ѐрдамида ўтказилади. Масалан, бунга 
охирги умумий маҳсулотни, фондлар қийматини ва бошқаларни мисол 
қилиб келтириш мумкин.
Келажакда иқтисодий ривожланиш шароитларини сақлаб қолиш 
учун вақтинчалик функциялар билан ишлаб чиқариш динамикасини 
прогнозлаштиришда 
топилган 
баҳолар 
ѐки 
алоҳида 
омиллар 
экстрополяция қилиниши мумкин
99
. 
Такрор ишлаб чиқариш шароитлари ўзгариши билан экстрополяция 
усуллари узоқ муддатга қўлланилганда, аниқлик даражаси камаяди. 
Стратегик нуқтаи назардан бу прогнозлаштиришнинг реал жараѐнларини 
орқага суриш чора - тадбирлари каби дисперсиянинг ўсишини англатади. 
Бундай усулларнинг бири МГУА ва корреляцион анализ усуллари бўлиб, 
бу усулларда уларнинг шарт - шароитлари кузатилиши шарт. 
Назорат ва муҳокама учун саволлар: 
1. Иқтисодий ўсишнинг омилли назариясини тушунтиринг. 
2. Иқтисодий ўсишнинг турлари ва моделлари. 
3. Ишлаб чиқариш функцияси ва ундан иқтисодий ўсишни прогнозлашда 
фойдаланиш. 
4. Иқтисодий ўсишнинг макроиқтисодий модели 
5. Иқтисодий ўсиш омилларини прогнозлаш қандай амалга оширилади? 
99
2. 
Айвазян С.А. Прикладная статистика. Том 2. Основы эконометрики. Учебник для вузов: В 2 т. — 2-
е изд., испр. — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001. — 220-225 с. 

---

188 
6. Қандай кўп омиллик иқтисодий ўсиш моделларини билисиз? 
Таянч сўз ва иборалар
Иқтисодий ўсиш тушунчаси. Иқтисодий ўсиш турлари, уларнинг 
прогнозлаштиришда ишлатилиши. Иқтисодий ўсишнинг икки жиҳатдан 
таҳлил 
қилиниши. 
Ресурсларнинг 
интенсив 
ишлатилиши. 
Фонд 
интенсивлиги, фонд сиғими, меҳнат сиғими, иқтисодий ўсиш моделларининг 
мақсади. Иқтисодий ўсишни прогнозлаштиришда ишлаб чиқариш 
функцияси. Иқтисодий ўсишни прогнозлаштиришда даражали ва кўп омилли 
функциялар. Мултипликатив ишлаб чиқариш функциясининг афзалликлари. 
Экстрополяция усули, корреляцион анализ усули. Иқтисодий ўсишни 
ифодаловчи кўрсаткичлар. Макроиқтисодий ўсишни прогнозлаштириш. Бир 
ѐ
ки бир неча омилли моделлар. Кўп чизиқли, даражали, кўрсаткичли, кўп 
ўзгарувчили моделлар. Математик ишлаб чиқариш функцияси. Эконометрик 
моделлар. Дисперциянинг ўсиши.