Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Қўшилган миқдор нафлилиги назарияси.
Ушбу назария 
тарафдорлари фикрларига кўра, фақат товарнинг нафлилиги, 
меҳнат сарфларига ижтимоий зарурий деб номланадиган 
характер бериши мумкин. Улар фойдалиликнинг икки турини 
ажратиб кўрсатиш зарур деб ҳисоблайди: а) туғма 

---

- 429 - 
фойдалилик, яъни неъматларнинг кишилар бирон-бир 
эҳтиёжларни қондириш лаёқати; б) аниқ фойдалилик, бу 
неъмат мазкур нусхаси фойдалилигининг субъектив баҳосини 
билдиради. Бу субъектив баҳо икки омилга боғлиқ; мазкур 
неъматнинг мавжуд захираси ва унга бўлган эҳтиёжнинг 
тўйинганлик даражаси. Кейинги қўшилган миқдор нафлилиги 
назарияси тарафдорлари субъектив фойдалилик миқдорини 
ҳисоблашда Г.Госсен қонунидан фойдаланади (немис 
иқтисодчиси, 1810 – 1858 й). Бу қонунга биноан, эҳтиёж 
қондирилиб борилиши билан «тўйинганлик даражаси» ўсади, 
аниқ қўшилган миқдор нафлилиги эса тушади («зарурий 
эҳтиёж» даражаси). Бу мазкур эҳтиёжни қондирувчи ҳар бир 
навбатдаги қўшимча неъмат олдингисига қараганда камроқ 
нафлиликка эга бўлишини билдиради, неъматлар заҳираси 
чекланган бўлганда эса унинг «зарурий эҳтиёжини» 
қондирувчи кейинги нусхаси мавжуд бўлади. Бундан шундай 
хулоса келиб чиқадики, мазкур турдаги неъмат қиймати, энг 
зарур эҳтиёжни қондирувчи кейинги нусханинг нафлилиги 
билан аниқланади. 
 
Қўшимча харажатлар
– маҳсулотнинг навбатдаги 
қўшимча 
бирлигини 
ишлаб 
чиқаришга 
қилинадиган 
харажатлар. 
Қўшма корхона
– бошқа мамлакатлар инвестициялари 
иштирокида ташкил этилган корхоналар бўлиб, ўзаро 
манфаатдорлик асосида илмий техник ва бошқа вазифаларни 
бажаришга қаратилган. Чет эл техникаси, технологияси 
асосида барпо қилиниб, маҳаллий хом ашё ва маҳаллий ишчи 
кучлари ҳисобидан фаолият юритади.