Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

Қийматнинг меҳнат назарияси
тарафдорлари қарашича, 
товарларни айирбошлаш уларнинг қиймати асосида амалга 
оширилади. Қийматнинг миқдори эса, ижтимоий зарурий 
меҳнат сарфлари билан, яъни ижтимоий зарурий иш вақти 
билан ўлчанади. Ижтимоий зарурий иш вақти ишлаб 
чиқаришнинг мавжуд ижтимоий нормал шароитида ва шу 
жамиятда меҳнат маҳорати ва жадаллигининг ўртача 
даражасида бирон истеъмол қийматини тайёрлаш учун талаб 
қилинадиган иш вақтидир. Ижтимоий нормал (ёки типик) 
ишлаб чиқариш шароити муайян турдаги товарларнинг 
аксарият қисми яратиладиган шароитдир. Бу назарияга кўра 
ижтимоий зарур иш вақти ўзига хос ижтимоий меҳнат меъёри 
ролини ўйнайди. Бу меъёр бозорда аниқланади ва товар ишлаб 
чиқарувчилар унга амал қилишлари зарур. 

---

- 425 - 
Қимматбаҳо қоғоз - 
1) муайян мулкий ҳуқуқни 
ифодаловчи ҳужжат: акция, облигация, вексель ва бошқалар; 
2) эгасига даромад келтирадиган, эгалик ҳуқуқи ёки заём 
кўринишидаги пул ҳужжати. Қимматбаҳо қоғозларга акция, 
облигация, 
давлат 
ғазна 
мажбуриятлари, 
омонат 
сертификатлари ва векселлар киради. Қимматбаҳо қоғозлар 
келтирадиган даромадига қараб ҳар хил нархларда сотилади. 
 Қимматбаҳо қоғозлар бозори – 
даромад келтирувчи 
қимматбаҳо қоғозлар – акция, облигация, вексель, чек, 
депозит, 
сертификатларнинг 
олди-сотди 
қилиниши. 
Қимматбаҳо қоғозлар бозори амалда фонд биржалари, 
аукционлар ва банклардан иборат бўлади. Бозорда ҳам 
сотувчилар, ҳам харидорлар ўзаро муносабатда бўлади. Улар 
ўртасида маклерлар-брокерлар (даллоллар) воситачилик 
қилади. Қимматбаҳо қоғозлар бозори миллий ва жаҳон 
бозорларидан иборат. 
Қимматбаҳо қоғозларнинг иккиламчи бозори - 
дастлабки кредитор ва заёмчилар бўлмаган шахслар 
ўртасидаги қимматбаҳо қоғозлар муомаласи; иккиламчи савдо 
банклар ва махсус фирмалар томонидан қўллаб -қувватланади.