Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Shartnoma tuzish 
 
Shartnomaning  tuzilishi  FKning  354-moddasida  koʻrsatilganidek, 
agar  taraflar  oʻrtasida  shartnomaning  barcha  talab  qilinadigan  shaklda 
kelishuvga erishilgan boʻlsa, shartnoma tuzilgan hisoblanadi. 
Shartnomaning umumiy tartibda tuzilishi ikki davr bilan belgilanadi. 
Birinchi davr–shartnoma tuzishga taklif qilish davri; bu oferta, shartnoma 
tuzishga taklif qiluvchi esa, offerent, deb ataladi. 
Ikkinchi  davr–shartnoma  tuzish  toʻgʻrisidagi  taklifni  qabul  qilish 
davri; bu aksept, taklifni qabul qiluvchi akseptant deb aytiladi. 
Shartnoma  tuzishning  umumiy  tartibiga  oid  qoidalar  FKning  364-
381-moddalarida  berilgan.  Bu  qoidalarda  aytilishicha,  agar  shartnoma 
tuzish  toʻgʻrisidagi  taklif  (oferta)  javob  uchun  muddat  tayinlab  qilingan 
boʻlsa, bu holda shartnoma ikkinchi taraf (akseptant) tomonidan taklifning 
qabul  qilinganligi  toʻgʻrisidagi  javob  shu  muddat  ichida  taklif  qiluvchi 
(offerent)  tomonidan  olingan  holdagina  tuzilgan  hisoblanadi.  Oferta 
yoʻllagan  shaxs  uning  akseptini  olgan  paytdan  shartnoma  tuzilgan 
hisoblanadi. 
Shartnoma tuzish haqidagi taklif (oferta) akseptantga  bildirilgunicha 
chaqirib olinishi mumkin. Biroq u akseptant tomonidan qabul qilib olingan 
boʻlsa,  akseptlash  uchun  belgilangan  muddat  davomida  chaqirib  olinishi 
mumkin emas. 
Oferta muayyan shaxsga ham, nomuayyan shaxslarga ham qaratilgan 
boʻlishi  mumkin
.  Masalan,  mahsulotni  reklama  qilish,  oʻz  xizmatini  taklif  etib 
e’lon  berish–nomuayyan  shaxslar  doirasida  yoʻllangan  oferta  hisoblanadi.  Bunday 
ofertani, odatda, ommaviy oferta deb ham yuritiladi. 
Oferta  yuborilgan  shaxsning  uni  qabul  qilganligi  haqidagi  javobi 
aksept  hisoblanadi.  Aksept  toʻliq  va  pisandasiz  boʻlmogʻi  shart.  Agar 
qonundan, ish muomalasi  odatidan yoki taraflarning ish boʻyicha avvalgi 
munosabatlaridan  boshqacha  ma’no kelib chiqmasa, sukut saqlash aksept 
boʻlmaydi. 
Agar  shartnoma  toʻgʻrisidagi  taklif  (oferta)  javob  uchun  muddat 
tayinlanmasdan,  ogʻzaki  ravishda  qilingan  boʻlsa,  ikkinchi  taraf 

---

295 
 
(akseptant)  bu  taklifni  qabul  qilganligini  darhol  taklif  qiluvchiga 
(offerentga) bildirgan holdagina shartnoma tuzilgan hisoblanadi. 
Agar  bunday  taklif  yozma  ravishda  qilingan  boʻlsa,  taklifni  qabul 
qilganlik (aksept) toʻgʻrisidagi javob uni olish uchun lozim boʻlgan normal 
vaqt davomida olingan taqdirdagina, shartnoma tuzilgan hisoblanadi. 
Agar  shartnoma  tuzishga  rozi  boʻlganlik  toʻgʻrisidagi  kechiktirilib 
olingan javobdan uning oʻz vaqtida yuborilganligi ma’lum boʻlsa, bu holda 
taklif  qiluvchi  shaxs  (offerent  javobning  kechiktirilib  olinganligi 
toʻgʻrisida  ikkinchi  taraf  (akseptant)ni  darhol  xabardor  qilsagina  javob 
kechiktirilgan hisoblanadi. Bu holda javob ayni paytda yangi taklif (oferta) 
hisoblanadi. 
FKning 375-moddasida koʻrsatilganidek, ofertada taklif qilinganidan 
boshqacha  shartlar  asosida  shartnoma  tuzishga  rozilik  bildirish 
toʻgʻrisidagi  javob  aksept  hisoblanmaydi.  Bunday  javob  akseptdan  bosh 
tortish va ayni vaqtda yangi oferta hisoblanadi. 
Odatda,  shartnomada  u  tuzilgan  joy  koʻrsatib  oʻtilishi  kerak.  Agar 
shartnomada  uning  tuzilgan  joyi  koʻrsatilmagan  boʻlsa,  shartnoma  oferta 
yoʻllagan  fuqaroning  yashash  joyida  yoki  yuridik  shaxsning  joylashgan 
yerida tuzilgan hisoblanadi (FK 376-modda).