Manzil-koloniyalarda mahkumlarning mehnati, ta’limi. Jinoyat-
ijroiya kodeksining 115-moddasida manzil-koloniyalarda mahkumlar
mehnati va ta’limini tartibga soluvchi normalar belgilab qo’yilgan bo’lib,
mazkur normaga ko’ra, manzil-koloniyalarda mahkumlar mehnati JIKda
belgilab qo’yilgan istisno va cheklashlarni hisobga olgan holda mehnat
to’g’risidagi qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. Mahkumlarni boshqa
ishga o’tkazishni korxona, muassasa yoki tashkilot manzil-koloniya
ma’muriyati bilan kelishgan holda amalga oshiradi.
Manzil-koloniyalardagi
mahkumlarni
mehnatga
jalb
etishning
xususiyatlari: jazoni manzil-koloniyalarda o’tayotgan mahkumlar shu
muassasalarning korxonalaridagi, mahkumlarning xulq-atvori ustidan ‘uxta
nazorat ta’minlangan taqdirda, boshqa vazirliklar va idoralarning ishlab
chiqarish obyektlaridagi, yuridik shaxs bo’lmish fermer xo’jaliklari va
boshqa tashkilotlardagi mehnatga jalb etiladilar.
Manzil-koloniya hududidan tashqaridagi mehnatga mahkumlarni jalb
etish ularning har kuni muassasaga qaytishlari ta’minlangan taqdirdagina
amalga oshiriladi.
Mahkumlarga muassasa joylashgan yerdagi oliy va o’rta maxsus o’quv
yurtlarida sirtdan o’qishga ruxsat etiladi.
Respublikamizda mehnat to’g’risidagi qonunchilik hujjalari barcha
shaxslar uchun bir xil harakatda bo’ladi, istisno sifatida manzil-
koloniyalardagi mahkumlarga ishga qabul qilish, ishdan bo’shatish va
boshqa ishga o’tkazish qoidalari qo’llanilmaydi. Muassasa ma’muriyati har
bir mahkumni o’z kasb faoliyati, hunari va mutaxassisligi bo’yicha ishga
joylashtiradi. Eng ahamiyatli jihati ham shundaki, manzil-koloniyaga
187
ko’chiriluvchi mahkumlar albatta biror bir kasb-hunarga ega bo’lishi lozim.
Manzil-koloniya ma’muriyati mahkumni boshqa mutaxassislik bo’yicha
ishga o’qitib, uni ishga joylashtirish huquqiga ega.
Mahkumlar odatda, muassasa ichidagi xo’jalik ishlari bilan
shug’ullanadi, ba’zi hollarda istisno sifatida ma’muriyat ruxsati bilan
mahkum boshqa korxonalarda ham o’z mutaxassisligi bo’yicha shartnoma
asosida boshqa hududda, boshqa ishga o’tkazilishi mumkin. Bu xil
munosabatlar xo’jalik organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Mahkumlarning ish vaqti ishlab chiqarishning tabiatiga bog’liq bo’lib,
mehnat to’g’risidagi qonun hujjatlari majmuasining normalari bilan
belgilanadi. Mahkumlar, odatda, haftada olti kun mobaynida mehnatga jalb
etiladi, dam olish va bayram kunlaridagi, shuningdek, ish vaqtidan tashqari
ishlar uchun ularga ikki hissa haq to’lanadi.
Jazoni ijro etish muassasalarida mahkumlarning umumiy o’rta va kasb-
hunar ta’limi hamda ularning ishlab chiqarishdagi kasb tayyorgarligi tashkil
etiladi. O’quv jarayoni va kasbga o’rgatishni tashkil etish ta’lim
organlarining normativ hujjatlari talablariga muvofiq ravishda hamda saqlash
rejimi, kun tartibi va turli toifadagi mahkumlarni batomom ajratib qo’yish
qoidalariga rioya etilishini inobatga olgan holda amalga oshiriladi.
Mahkumlarning oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlarida ta’lim olishiga
yo’l qo’yilmaydi, jazoni manzil koloniyalarda o’tayotgan shaxslar bundan
mustasno bo’lib, ular o’quv yurtlarining sirtqi bo’limlarida ta’lim olishlari
mumkin.
Muassasalarning ma’muriyati maktablar hamda kasb-hunar ta’limi
yo’nalishidagi o’quv dargohlari ishiga har taraflama yordam beradi hamda
o’quv jarayonini nazorat qilib boradi. Shuningdek, o’quv yurtlarida ta’lim
olayotgan mahkumlar imtihonlarni to’shirish vaqtida O’zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlari majmuasida belgilangan tartibda ishdan ozod
etiladilar, ana shu davr ichida ularga ish haqi O’zbekiston Respublikasining
mehnat to’g’risidagi qonun hujjatlari majmuasiga muvofiq hisoblab
chiqariladi.
188
Do'stlaringiz bilan baham: |