Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti


Mahkumlarning huquqiy holatlari va imtiyozlari



Download 2,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet207/317
Sana09.09.2021
Hajmi2,49 Mb.
#169271
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   317
Bog'liq
jazoni ijro etish muassasalari

Mahkumlarning huquqiy holatlari va imtiyozlari.  
 
Mahkumlar  huquqiy  holati  –  bu  jazoni  ijro  etishda  vujudga  keladigan 
jazoning  turi,  maqsadi  va  mahkumning  xulqi  bilan  bog’liq  bo’lgan  asosiy 
fuqarolik huquq va majburiyatlar yig’indisidan iborat.  
 
 
Hozirgi kunda mahkumlarning huquqiy holati va ularning asosiy huquq 
va  majburiyatlari  qonun  osti  normativ  hujjatlarda  emas,  balki  qonun 
darajasida  mustahkamlangan.  Mahkumlar  huquqiy  holatining  qonun 
darajasida  belgilab  olinishi  alohida  ahamiyatga  ega.  Masalan,  birinchidan, 
mahkumlik holatini qonun darajasida belgilanishini ta’minlasa, ikkinchidan, 
ularning  manfaatlarini  himoya  qilish  uchun  zarur  hisoblanadi,  uchinchidan 
esa, qonun ustuvorligini kafolatlashda muhim ahamiyatga ega. 
Mahkumlar huquqiy holatining belgilanishi siyosiy va axloqiy jihatdan 
muhim  ahamiyatga  ega,  jumladan,  siyosiy  jihatdan  jamiyat  va  davlatning 
mahkumga  bo’lgan  munosabatini  anglatadi.  Chunonchi,  mahkumning 
huquqiy  holati  jamiyatning  ijtimoiy  iqtisodiy  tuzumiga  bog’liq  bo’lgan 
jazoning  maqsadi  bilan  belgilanadi.  Mahkumlar  huquqiy  holatining  qonun 
darajasida  belgilanishining  amaliy  ahamiyati  jazoning  maqsadini  amalga 
oshirishning  usul  va  vositalarini  anglatadi.  Shuning  uchun  ham  mahkumlar 


184 
 
huquqiy holatlarining siyosiy va amaliy ahamiyati bir-biri bilan chambarchas 
bog’liqdir. 
Mahkumlar,  JIK  va  boshqa  qonunlarda  belgilangan  istisno  hamda 
cheklashlar  inobatga  olingan  holda,  O’zbekiston  Respublikasi  fuqarolari 
uchun  nazarda  tutilgan  huquqlar,  erkinliklarga  ega  bo’ladilar  va 
majburiyatlarni  bajaradilar.  Mahkum  ajnabiy  fuqarolar  va  fuqaroligi 
bo’lmagan  shaxslar,  shuningdek  O’zbekiston  Respublikasining  xalqaro 
shartnomalarida  belgilangan  huquqlar,  erkinliklarga  ega  bo’lishlari  va 
majburiyatlarni  bajarishlari  mumkin.  Mahkumlarning  huquqlari  va 
majburiyatlari  muayyan  jazo  turini  ijro  etish  tartibi  va  shartlaridan  kelib 
chiqqan holda belgilanadi.  
Manzil-koloniyalarida  jazoni  o’tayotgan  mahkumlar  JIKning  9-
moddasida belgilab qo’yilgan huquqlardan foydalanadilar. 
Manzil-koloniyalarda  jazoni  o’tashning  alohida  qoidalariga  muvofiq, 
mahkumlar quyidagi huquqlarga ega:  

 soqchisiz, ammo nazorat ostida yurish;  

 
ertalab  o’rindan  turishdan  kechki  yotishgacha  bo’lgan  vaqt 
mobaynida koloniya hududi doirasida erkin yurish; 

 
agar  ular  bajarayotgan  ish  yoki  olayotgan  ta’lim  taqozo  etsa, 
ma’muriyatning  ruxsati  bilan  koloniya  hududidan  tashqarida  nazoratsiz 
yurish; 

 fuqarolar kiyadigan kiyimda yurish; 

 yonlarida 
pul 
va 
qimmatli 
buyumlar 
saqlashlari, 
puldan 
cheklanmagan holda foydalanish; 

 
cheklanmagan  miqdorda  telefon  orqali  so’zlashishlari,  posilka, 
yo’qlov va banderollar olish hamda jo’natish. 

 cheklanmagan miqdorda uchrashuv olish.  

 
Uchrashuvlar,  odatda,  ishdan  bo’sh  vaqtda  beriladi.  Uchrashuv 
mahkumning  iltimosiga  binoan  manzil-koloniya  hududidan  tashqarida 
o’tkazilishi mumkin.  

 
Mahkumlar xonalarga bo’lingan yotoqxonalarda yashaydilar. Saqlash 
rejimini  buzmagan,  oilasi  bor  mahkumlarga  muassasa  boshlig’i  qaroriga 
binoan manzil-koloniya hududida yoki undan tashqarida oilasi bilan alohida 
yashashga ruxsat berilishi mumkin. Bunday shaxslar ichki tartib qoidalarida 
belgilab  qo’yilgan  tartibda  ro’yxatdan  o’tish  uchun  hozir  bo’lishlari  shart. 
Manzil-koloniya  ma’muriyatining  vakili  mahkumlar  yashayotgan  joyga 
sutkaning istalgan vaqtida kirishi mumkin. 
Respublikamiz  hududidagi  manzil-koloniyalarda  ma’muriyat  istagi 
bilan  mahkumlarning  kiyim-kechaklari,  buyumlari  tekshirilishi  mumkin 


185 
 
bo’lib,  har  oy  bir  martadan  manzil-koloniya  hududidagi  xonalar  nazorat 
tekshiruvdan  o’tkaziladi.  Bu  tekshiruvning  asosiy  maqsadi,  mahkumlar 
tomonidan  uyushtirilishi  mumkin  bo’lgan  turli  xildagi  noxush  holatlar, 
masalan,  ommaviy  ravishda  muassasadan  qochish,  koloniya  xodimlarining 
hayotiga  tajovuz  qilish,  oldini  olish  bo’lib  hisoblanadi.  Manzil-koloniyalar 
aholi  yashash  joylaridan  uzoq  bo’lgan  hududlarda  bar’o  etiladi.  Har  bir 
mahkum belgilangan ro’yxat kartochkasiga ega bo’lib, ma’muriyat ruxsatisiz 
koloniya hududini tark etishi  man etilgan. Turli xil oilaviy sabablarga ko’ra 
mahkumlarga  ma’muriyat  tomonidan  qisqa  muddatli  ruxsat  berilishi 
mumkin. 
Jazoni  o’tayotgan  mahkumlar  ularning  jazosi  qanday  bo’lmasin  o’z 
majburiyatlarini  bajaradilar,  qonunda  belgilangan  doirada  sud  hukmida 
belgilangan  tartib  bilan  bog’liq  bo’lgan  holatlarda  belgilanadigan 
huquqlardan foydalana oladilar. Buning mazmuni shundaki, jazoning turi va 
mazmunidan 
kelib 
chiqqan 
holda 
mahkum 
asosiy 
huquq 
va 
majburiyatlaridan  hamda  jamiyat  a’zoligidan  mahrum  etilmaydi.  Ularda 
huquq  layoqati,  muomala  layoqati  va  fuqarolik  huquqiy  munosabatlarining 
subyekti bo’lib qolish huquqi saqlanib qolinadi. Ammo mahkumlar huquqiy 
holati  boshqa  fuqarolarning  huquqiy  holatidan  farq  qiladi.  Bu  farq 
mahkumga jazo qo’llash, ruhiy va moddiy iztirob keltirish bilan belgilanadi. 
Bunda mahkumga yetkaziladigan iztirob ma’lum huquqiy cheklashlar, ya’ni 
boshqa  fuqarolarga  nisbatan  farqli  bo’lgan  sharoitdagi  huquqiy  holatda 
belgilanishidir. 
Shu  bilan  birga,  mahkumlarning  asosiy  majburiyatlari  ham  belgilab 
qo’yilgan  bo’lib,  JIKning  13-moddasiga  ko’ra,  mahkumlar  jazoni  o’tash 
tartibi  va  shartlariga  rioya  etishga,  jazoni  ijro  etuvchi  muassasa  yoki  organ 
ma’muriyatining  qonunga  asoslangan  talablarini  bajarishga  majburdirlar. 
Mahkumlarning  o’z  zimmalariga  yuklatilgan  majburiyatlarini  bajarmasligi 
qonunda belgilangan javobgarlikka sabab bo’ladi. 

Download 2,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   317




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish