Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Aniqladi: 

Da’vogar  (F.I.O.)  sudga  javobgar  (F.I.O.)ga  nisbatan  yong‘in  oqibatida 

yetkazilgan  moddiy  va  ma’naviy  zarar  summalarini  undirish  haqidagi  davo  arizasi 

bilan murojaat qilgan. 

Fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  Mirzo  Ulug‘bek  tumanlararo  sudining  2014-yil  30-

iyuldagi hal qiluv qaroriga asosan, da’vo ariza qisman qanoatlantirilgan. 

Javobgar  (F.I.O.)dan  da’vogar  (F.I.O.)ning  foydasiga  4.000.000  so‘m  moddiy 

zarar va 200.000 so‘m ma’naviy zarar undirilgan. 

Javobgar (F.I.O.)dan davlat foydasiga 100.000 so‘m davlat boji undirilgan. 

Mazkur hal qiluv qaroriga nisbatan da’vogar (F.I.O.)ning ishonchli vakili (F.I.O.) 

tomonidan  apellyatsiya  shikoyati  va  Yunusobod  tuman  prokurori  tomonidan 

apellyatsiya protesti keltirilib, unda hal qiluv qarorini bekor qilish talabi qo‘yilgan. 

Sudlov  hay’ati  ish  bo‘yicha  ma’ruzachi,  taraflarning  bayonotini,  prokuror 

yordamchisining  protestni  quvvatlashi  haqidagi  fikrini  tinglab,  shikoyat  va  protestda 

keltirilgan vajlarni ish materiallari asosida muhokama qilib, quyidagi to‘xtamga keladi. 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

490 

 

FPKning  332-moddasiga  ko‘ra,  sud  ishni  apellyatsiya  tartibida  ko‘rayotganida 

sud birinchi intsansiya  sudi hal qiluv qarori qay darajada qonuniy, asosli va adolatli  

ekanligini  tekshiradi. U yangi  dalillarni o‘rganib chiqishi va yangi faktlarni aniqlashi 

mumkin.   

Fuqarolik  ishidagi  hujjatlarga  qaraganda,  2010-yil  8-avgust  kuni  javobgar 

(F.I.O.)ga  tegishli  Yunusobod  tumani  Mirza  Yusuf  3-tor  ko‘chasi  (2-proyezd 

Kurortnaya)  4-uyda  vaqtinchalik  qurilgan  imoratning  ichida  uning  farzandlari  olov 

bilan o‘ynaganligi oqibatida yong‘in chiqqan va bu yong‘in da’vogarga tegishli Mirza 

Yusuf 3-tor ko‘chasi 16-uydagi imoratlarga ham o‘tgan.  

Yong‘inni  bartaraf  qilish  va  o‘chirish  uchun  yong‘in  xavfsizligi  xizmatidan 

yordam chaqirtirilgan, lekin olov tez alanga olganligi sababli uyidagi, xonalar ichidaga 

mol-mulklar hamda uy-joy butkul yonib ketgan.  

Shu munosabat bilan da’vogar (F.I.O.) sudga mazkur da’vo arizasi bilan murojat 

qilib, yong‘in natijasida zarar ko‘rgan turar joyni tiklash qiymati 35.042.590,20 so‘mni, 

10.000.000  so‘mlik  mol-mulklar  qiymatini,  shuningdek,  ma’naviy  zarar  uchun 

2.000.000 so‘m undirishni so‘ragan.  

Birinchi instansiya sudi da’vogarning turar joyi hozirda qayta qurilganligi sababli, 

yetkazilgan  zarar  summasini  aniqlash  uchun  smeta  tuzuvchi  “ZAMIN  QURILISH 

TEHNOLIGIYA”  MChJning  baholash  vakolati  yo‘qligi  va  natijada  da’vogar 

tomonidan  smeta  taqdim  qilinmaganligi  va  javobgarning  ixtiyoriy  4.000.000  sum 

to‘lashga roziligi inobatga olinib, shu miqdor undirish bilan cheklanilgan.  

Sudlov  hay’ati  birinchi  instansiya      sudi  shoshma-shosharlik  bilan  va  ish 

holatlarini to‘liq o‘rganmasdan turib yakuniy xulosaga kelgan deb hisoblaydi.  

Xususan,  O‘zbekiston  Respublikasi  FKning  985-moddasida  g‘ayriqonuniy 

harakat  yoki  harakatsizlik oqibatida  zarar yetkazgan shaxs  zararni qoplashi lozimligi 

qayd  qilingan  bo‘lsa-da,  yong‘in  kelib  chiqishiga  javobgarning  farzandlari  sabab 

bo‘lganligi  va  shuning  natijasida  zararni  aynan  javobgar  qoplashi  lozimligi 

aniqlanmagan. 

Bu  o‘rinda  yong‘in  xavfsizligi  bo‘limi  vakili  ishga  jalb  qilinib,  sodir  bo‘lgan 

yong‘in tafsilotlari tinglanmagan. Ushbu xodisa yuzasidan yuritilgan ish hujjatlari talab 

qilib olinib o‘rganilmagan, yakuniy xulosa  va yong‘in borasida tuzilgan hujjatlardan 

kelib chiqib, ish holatiga baho berilmagan.  

“ZAMIN  QURILISH  TEHNOLIGIYA”  MChJ  tomonidan  taqdim  qilingan 

hujjatlarga tegishli baho berilmagan. Chunki bu tashkilotning baholash vakolati yo‘q 

deyilgan bo‘lsa-da, bu xulosani tasdiqlovchi dalillar ishga ilova qilinmagan. Aksincha, 

“TO‘LIQ  QURILISH  SERVIS”  sho‘ba  korxonasining  davlat  ro‘yxatidan  o‘tganlik 

guvohnomasi  ishga  qo‘shilgan  bo‘lib,  bu  korxonaning  nizoga  qay  darajada 

aloqadorligi bayon qilinmagan va aniqlanmagan.  

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

491 

 

Bundan  tashqari,  to‘plangan  hujjatlar  asosida  qurilish  yoki  boshqa  ekspertiza 

harakatlarini  amalga  oshirish  imkoni  bor-yo‘qligi  aniqlanmagan  va  bu  masala 

muhokama qilinmagan. 

Zero,  FPKning  57-moddasida  sud  taraflarga  dalillar  to‘plashda  yordam  berishi 

lozimligi qayd qilingan.  

Javobgar (F.I.O.) fuqarolik ishi hujjatlarida mavjud bo‘lgan arizasida yetkazilgan 

zarar  miqdorini  4.000.000  so‘m  deb  hisoblashini  va  bu  miqdorni  oylik  ish  haqidan 

to‘lashga roziligini bildirgan. 

Birinchi  instansiya  sudi  shu  arizani  inobatga  olib,  4.000.000  so‘m  uchun 

undirishni  lozim  topgan  bo‘lsada,  bu  summa  qaysi  mol-mulk  uchun  ekanligini 

aniqlamagan. 

Da’vogar da’vo talabida  yonib ketgan mol-mulk, uy jihozlari 10.000.000 so‘mda 

undirib  berishni  so‘ragan  bo‘lsa-da,  birinchi  instansiya  sudi  bu  talabni  muhokama 

qilmagan,  aynan  qanday  mol-mulklar  ekanligini,  shunday  mol-mulklar  amalda 

bo‘lgan–bo‘lmaganligi va yong‘in natijasida zarar yetgan-yetmaganligini aniqlamagan, 

aniqlangan  holatlardan  kelib  chiqib,  ularning  qiymatini  aniqlashga  qaratilgan 

choralarni ko‘rmagan, bu mol-mulklar bo‘yicha hal qiluv qarori qabul qilmagan.  

Da’vogar  tomonidan  sudga  da’vo  ariza  rus  tilida  kiritilgan.  Dastlabki  sud 

majlislari  rus  tilida  olib  borilgan  va  rus  tilida  sirtdan  hal  qiluv  qarori  chiqarilgan. 

Sirtdan  hal  qiluv  qarori  bekor  qilingandan  keyin  esa  fuqarolik  ishi  o‘zbek  tilida 

yuritilgan. Garchi, da’vogar vakili ishni o‘zbek tilida yuritishga qarshilik bildirmagan 

va  sud  ishni  o‘zbek  tilida  ko‘rgan  bo‘lsa-da,  vakil  tarjimon  xizmati  bilan 

ta’minlanmagan.  Apellyatsiya  shikoyatida  ham,  apellyatsiya  protestida  ham  aynan 

ushbu holatga e’tiroz bildirilgan.  

FPKning  312-moddasiga  ko‘ra,  sudning  qarorini  apellyatsiya,  kassatsiya  va 

nazorat  tartibida  bekor  qilishga  quyidagilar  asos  bo‘ladi:  ish  uchun  ahamiyatga  ega 

bo‘lgan  holatlar  to‘liq  aniqlanmaganligi;  sud  aniqlangan  deb  hisoblagan,  ish  uchun 

ahamiyatga ega bo‘lgan holatlarning isbotlanmaganligi; moddiy huquq normalari yoki 

protsessual huquq normalarining buzilganligi yoki noto‘g‘ri qo‘llanilganligi. 

Shu  kodeksning  314-moddasiga  ko‘ra,  protsessual  huquq  normalarining 

buzilganligi  yoki  noto‘g‘ri  qo‘llanilganligi  ishning  noto‘g‘ri  hal  etilishiga  sabab 

bo‘lgan yoki sabab bo‘lishi mumkin bo‘lgan taqdirdagina, hal qiluv qarori, ajrim yoki 

qarorning bekor qilinishiga asos bo‘ladi. 

Agar ish ko‘rilayotganida ish yuritiladigan tilga doir qoidalar buzilgan bo‘lsa. 

FPKning 343-moddasini 3-bandiga ko‘ra, sud ishni apellyatsiya tartibida ko‘rib 

chiqqach,  o‘z  ajrimi  bilan  FPK  314-moddasining  ikkinchi  qismida  nazarda  tutilgan 

asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda hal qiluv qarorini butunlay yoki qisman bekor qilishga 

va ishni birinchi instansiya sudiga yangidan ko‘rib chiqish uchun yuborishga haqli.  

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

492 

 

Sudlov  hay’ati  yuqorida  qayd  etilganlarni  inobatga  olib,  mazkur  fuqarolik  ishi 

yuzasidan chiqarilgan hal qiluv qarorini bekor qilishni, ishni qaytadan ko‘rish uchun 

birinchi instansiya sudiga yuborishni lozim deb topadi.  

Ishni qayta ko‘rish davomida birinchi instansiya   sudi yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan 

kamchiliklarni bartaraf qilishi va to‘plangan hujjatlar asosida ish bo‘yicha qonuniy va 

asoslantirilgan xulosaga kelishi lozim bo‘ladi.  

Binobarin, FPKning 343-moddasini qo‘llab, sudlov hay’ati