Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Aniqladi: 

 

Da’vogar  Toshkent  shahar  prokurori  jamiyat  va  davlat  manfaatida  javobgarlar 

Toshkent  shahar  hokimiyati  va  (F.I.O.)ga  nisbatan  Toshkent  shahrida  doimiy 

ro‘yxatdan  o‘tganligi  to‘g‘risidagi  hujjatlarni  haqiqiy  emas  deb  topish  va  propiskani 

bekor qilish haqidagi da’vo arizasi bilan sudga murojaat etgan.  

Sud  majlisida  Mirobod  tuman  prokurorining  yordamchisi  (F.I.O.)  da’vo 

talablarini quvvatlab, ularni aniqlashtirib, javobgar (F.I.O.) Buxoro viloyatida tug‘ilib, 

muqaddam  Samarqand  viloyati  Bulung‘ur  tumani,  Sh.Mamanova  ko‘chasi  16-uyda 

doimiy ro‘yxatdan o‘tib yashab kelganligini, u 2008-yil  12-martda Toshkent shahar 

hokimiyatining Toshkent shahar ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha maxsus komissiyasiga 

Toshkent  shahrida  doimiy  ro‘yxatdan  o‘tishga  ruhsat  berishni  so‘rab  murojaat 

qilganligini,  o‘z  arizasiga  2008-  yildagi  5-martdagi  Toshkent  shahrida  doimiy  

ro‘yxatda bo‘lgan (F.I.O.) bilan Uchtepa tuman FHDYo tomonidan rasmiylashtirilgan 

nikoh tuzganligi haqidagi guvohnomani ilova qilganligini, mazkur holat yuzasidan olib 

borilgan  surishtiruvlar  natijasida  javobgar  Uchtepa  tuman  IIB  XChK  va  FRB 

inspektori  bilan  oldindan  jinoiy  til  biriktirib,  fuqaro  (F.I.O.)  bilan  soxta  nikoh  tuzib, 

ushbu  soxta  nikoh  guvohnomasi  yordamida  Toshkent  shahrida  doimiy  ro‘yxatdan 

o‘tishni  maqsad  qilganligini,  unga  nisbatan  O‘zbekiston  Respublikasi  Bosh 

prokuraturasi  tomonidan  2011-yil  13-martda  jinoiy  ish  qo‘zg‘atilganligini,  javobgar 

(F.I.O.)  fuqaro (F.I.O.) bilan oila qurish maqsadini ko‘zlamay nikohdan o‘tganligini 

bayon  qilib,  suddan  (F.I.O.)  va  (F.I.O.)  o‘rtasida  Toshkent  shahar  Uchtepa  tumani 

FHDYo  bo‘limida  2008-yil  5-martda  113-sonli  dalolatnoma  yozuvi  bilan  qayd 

qilingan  nikohni  haqiqiy  emas  deb  topishni,  shuningdek,  (F.I.O.)ning  Toshkent 

shahrida  doimiy  ro‘yxatdan  o‘tganligi  to‘g‘risidagi  hujjatlarni  haqiqiy  emas  deb 

topishni va propiskani bekor qilishni so‘radi.  

Sud  majlisida  javobgar  (F.I.O.)  da’vogarning  da’vo  talabini  tan  olib,  fuqaro 

(F.I.O.)  bilan  oila  qurish  niyati  bo‘lmasdan  nikoh  qayd  qilganligini,  bundan  asosiy 

maqsadi Toshkent shahrida doimiy propiskaga o‘tish bo‘lganligini bayon qilib, suddan 

da’vogarning da’vo talabini qonuniy hal qilishni so‘radi.  

Sudga tegishli tartibda chaqirilgan Toshkent shahar hokimiyati vakili va Uchtepa 

tumani  FHDYo  bo‘limi  vakili  noma’lum  sabablarga  ko‘ra  sud  majlisiga  kelmadi, 

sudga kelmaslik sabablarini bayon qilmadilar. 

Sud FPKning 174-moddasiga ko‘ra, fuqarolik ishini Toshkent shahar hokimiyati 

vakili va Uchtepa tumani FHDYo bo‘limi vakilining ishtirokisiz ko‘rib chiqishni lozim 

topdi.  

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

379 

 

Uchinchi shaxs (F.I.O.)ning amalda ro‘yxatda qayd qilingan manzilda istiqomat 

qilmayotganligi va hozirgi turar joyi noma’lumligi uchun, sud majlisiga chaqirilganligi 

haqidagi  chaqiruv  qog‘ozini  topshirishning  ilojisi  bo‘lmaganligi  bois,  sud  mazkur 

fuqarolik  ishini,  FPKning  139-moddasiga  binoan,  uning  ishtirokisiz  ko‘rib  chiqishni 

lozim topdi. 

Sud taraflar  bayonotlarini  tinglab,  ish  hujjatlarini  muhokama  etib va  to‘plangan 

dalillarga  huquqiy  baho  berib,  da’vo  talablarini  asosli  deb  hisoblab,  quyidagilarga 

ko‘ra uni qanoatlantirish lozim deb topdi. 

Sudda  aniqlanishicha,  Toshkent shahar hokimligi huzuridagi  Toshkent shahrida 

ro‘yxatdan  o‘tkazish  bo‘yicha  maxsus  komissiya  a’zolarining  2008-yil  19-sentabrda 

imzolangan  38-sonli  xulosasi  bilan  javobgar  (F.I.O.)  Toshkent  shahriga  doimiy 

ro‘yxatdan  o‘tish  haqidagi  arizasini  qanoatlantirish  haqida  xulosa  berilib,  mazkur 

xulosa Toshkent shahar hokimi tomonidan tasdiqlangan. 

Ushbu  xulosada  javobgar  (F.I.O.)ning  Toshkent  shahrida  doimiy  propiska 

qilinishiga  asos  qilib  javobgar  tomonidan  u  va  fuqaro  (F.I.O.)  o‘rtasida  2008-yil  5-

martda  Toshkent  shahar  Uchtepa  tumani  FHDYo  bo‘limida  qayd  qilingan  nikoh 

tuzilganligi ko‘rsatilgan.  

O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 49-moddasiga asosan, soxta nikoh 

tuzilganda,  ya’ni  er-xotin  yoki  ulardan  biri  oila  qurish  maqsadini  ko‘zlamay  nikoh 

qayd qildirganda, nikoh haqiqiy emas deb topiladi.  Shuningdek, Oila kodeksining 50-

moddasi 1-qismiga asosan, nikohni haqiqiy emas deb topish faqat sud tartibida amalga 

oshiriladi.  

Ushbu  moddaga  ko‘ra,  er-xotin  soxta  nikoh  qayd  qildirgan  va  oila  qurmagan 

bo‘lsalar, nikoh haqiqiy emas deb topilishi mumkin.  

O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 54-moddasi 2-qismiga asosan,  soxta 

nikohni haqiqiy emas deb topishni prokuror talab qilishga haqli, er (xotin) oila qurish 

maqsadisiz  nikohga  kirgan  hollarda  esa,  bunday  talab  xotin  (er)  tomonidan  ham 

qo‘yilishi mumkin.  

O‘zbekiston  Respublikasi  Bosh  prokuraturasi  Iqtisodiy  jinoyatchilik  va 

korrupsiyaga  qarshi  kurashish  boshqarmasi  alohida  muhim  ishlar  bo‘yicha  katta 

tergovchisi  (F.I.O.)ning  2011-yil  13-mart  kungi  ayblovni  to‘ldirib,  jinoyat  ishida 

ayblanuvchi  tariqasida  ishtirok  etishga  jalb  qilish  haqidagi  qaroridan  ko‘rinishicha, 

javobgar  (F.I.O.)  Toshkent  shahrida  doimiy  ro‘yxatdan  o‘tish  maqsadida  fuqaro 

(F.I.O.)ning  ishonchini  suiiste’mol  qilib,  u  bilan  oila  qurish  maqsadini  ko‘zlamay, 

Uchtepa tumani FHDYo bo‘limida qonuniy nikohdan o‘tgan.  

O‘zbekiston Respublikasi FKning 12-moddasiga asosan, davlat organining yoki 

fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organining qonun hujjatlariga muvofiq bo‘lmagan 

hamda  fuqaroning  yoki  yuridik  shaxsning  fuqarolik  huquqlarini  va  qonun  bilan 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

380 

 

qo‘riqlanadigan  manfaatlarini  buzadigan  hujjati  sud  tomonidan  haqiqiy  emas  deb 

topilishi mumkin. 

Sud  hujjatni  haqiqiy  emas  deb  topgan  taqdirda,  buzilgan  huquq  FKning  11-

moddasida nazarda tutilgan usullarda himoya qilinishi kerak. 

Sud javobgar (F.I.O.)ning fuqaro (F.I.O.) bilan oila qurish maqsadi bo‘lmasdan 

qonuniy  nikohdan  o‘tganligini  tan  olganligini  va  ushbu  holat  dastlabki  tergov 

jarayonida  isbotlanganligini  inobatga  olib,  Toshkent  shahar  prokurorining  da’vo 

talabini  asosli  deb  hisoblab,  uni  qanoatlantirish  hamda  javobgar  (F.I.O.)  va  fuqaro 

(F.I.O.)  o‘rtasida  2008-yil  5-martda  tuzilgan  nikohni  haqiqiy  emas  deb  topishni, 

mazkur  soxta  nikoh  asosida  chiqarilgan  Toshkent  shahar  hokimligi  huzuridagi 

Toshkent shahrida ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha maxsus komissiyaning 2008-yil 19-

sentabr kungi 38-sonli xulosasining javobgar (F.I.O.)ga tegishli qismini haqiqiy emas 

deb topish va bekor qilish haqidagi xulosaga keladi.  

Sud  davlat  boji  masalasini  muhokama  qilib,  FPKning  110-moddasiga  asosan, 

javobgarlarni davlat bojidan ozod qilish mumkin deb hisoblaydi. 

Yuqoridagilarga binoan va O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 49-, 50-, 

54-moddalari, FPKning 139-, 174-, 180-, 203–206-moddalarini qo‘llab, sud