Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ko‘rsatuvlarni hodisa joyida tekshirishning protsessual tartibi va 

taktikasi 

 

Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  tekshirish  ko‘rsatuvlari 

tekshirilayotgan 

shaxs 

unutilgan 

faktlar 

va 

holatlarni 

eslash 

jarayonlarining  faollashuvi  natijasida  xabar  qiladigan  to‘ldirishlar 

hisobiga  voqeaning  ish  uchun  ahamiyatga  molik  bo‘lgan  tafsilotlari  va 

holatlarini aniqlash imkonini beradi. Hodisa sodir bo‘lgan joy sharoitlari 

tiklanishi  ta’sirida  ularning  jonlanishi  –  xotirada  gavdalanishi  yuz 

beradi.  Bundan  tashqari,  ko‘rsatuvlari  tekshirilayotgan  shaxs  jinoyatni 

sodir  etish  quroli,  jabrlanuvchining  murdasi,  unga  tegishli  bo‘lgan 

narsalar yashirib qo‘yilgan joyni ko‘rsatishi mumkin.  

Ko‘rsatuvni  hodisa  joyida  tekshirishning  protsessual  qoidasi  JPK 

133-moddasida  ko‘rsatilgan  bo‘lib,  unga  binoan  mazkur  tergov 

---

 

233 

harakatini  o‘tkazish  oldidan  surishtiruvchi  yoki  tergovchi  xolislar 

ishtirokida tekshirilayotgan ko‘rsatuvlarni e’lon qiladi. Ko‘rsatuv bergan 

shaxsdan  ularning  to‘g‘ri  yoki  noto‘g‘riligini,  qo‘shimcha  va 

o‘zgartirishlar  kiritishga  ehtiyoj  bor  yoki  yo‘qligini  so‘raydi, 

tekshirishning  maqsadi  va  tartibini  tushuntiradi.  Basharti  guvoh  yoki 

jabrlanuvchining  ko‘rsatuvlari  tekshirilayotgan  bo‘lsa,  ular  ko‘rsatuv 

berishdan  bosh  tortganlik  va  atayin  yolg‘on  ko‘rsatuv  berganlik  uchun 

jinoiy javobgarlik haqida ogohlantiriladi.  

Ushbu  tergov  harakati  ilgari  so‘roq  qilingan  shaxs  tergov 

qilinayotgan  jinoyat,  uning  moddiy  sharoitlari,  ayrim  holatlari  va 

tafsilotlari  to‘g‘risida  chindan  ham  xabardorligini  aniqlashga  qaratiladi. 

Hodisa  sodir  bo‘lgan  joy  sharoitlari  bilan  ishni  o‘z  yurituviga  boshqa 

tergovchidan  qabul  qilib  olgan  va  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyni  o‘zi 

ko‘zdan kechirmagan tergovchining tanishishi ham  maqsadga  muvofiq. 

SHunda  u  guvohlar,  jabrlanuvchi,  ayblanuvchining  ko‘rsatuvlarini 

tushunishi va baholashi oson bo‘ladi.  

 

Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan  joyda  tekshirish  shunday 

tashkil  etilishi,  o‘tkazilishi  va  qayd  etilishi  lozimki,  keyinchalik  uning 

natijalariga  shubha  tug‘ilmasin.  Ko‘rsatuvlarni  hodisa  sodir  bo‘lgan 

joyda  tekshirish  niqobi  ostida  o‘z  aybiga  iqror  bo‘lib  arz  qilishni 

mustahkamlash harakatlarini o‘tkazishga yo‘l qo‘yilmaydi.  

Xolislarni 

tanlab 

olayotganda 

bu 

odamlar 

o‘tkazish 

mo‘ljallanayotgan  tergov  harakatining  ancha  murakkab  tafsilotlarini 

tushunish  va  eslab  qolishga  qodir  ekaniga  ishonch  hosil  qilish  zarur. 

Bo‘lg‘usi  tekshiruv  mohiyati,  uning  maqsad  va  vazifalari  ularga 

tushuntirilishi,  ular  tergov  harakatini  o‘tkazish  jarayoni  va  uning