Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Ma’lumot  uchun!  Ishlanishi  (tayyorlanishi)  nuqtai  nazaridan 

sovuq  qurollar  uch  guruhni  tashkil  qiladi:  zavodda,  hunarmandlar 

tomonidan va qo‘lda yasalgan qurollar. 

Zavodda,  fabrikada,  firmada  tayyorlanadigan  qurollar  ma’lum 

davlat  va  firmaning  standarti  asosida  va  texnik  talablarga  javob 

beradigan bo‘ladi. 

Hunarmandlar  ishlab  chiqaradigan  qurollar  texnik  va  standart 

talablariga 

javob 

bermasada, 

hunarmandning 

mutaxassisligi 

malakasiga  binoan  ularning  milliy,  mahalliy  tashqi  tuzilishi,  bezagi 

va  harbiy  xususiyatlari  bilan  zavodda  tayyorlanadigan  qurollardan 

qolishmaydi.  Sovuq  qurollar  va  ularning  g‘iloflari  milliy  naqshlar, 

turli  hikmatli  so‘zlar  ba’zida  ishlagan  usta-hunarmandning  ismi-

sharifi belgilari bilan bezatiladi.  

Qo‘lda  yasalgan  sovuq  qurollar  ayrim  hunarmand  bo‘lmagan 

shaxslar tomonidan qurollarning namunalariga taqlid qilib ishlanadi.  

Amaliyotda zavodda yoki hunarmandchilik firmalarida ishlangan 

qurollarni o‘zgartirib qayta ishlanganlari ham uchrab turadi. 

 

---

 

108 

Sovuq qurollar ishlatilishida ko‘zlangan maqsadiga ko‘ra jangovor, 

harbiy  va  fuqarolik  ovchilar  uchun  mo‘ljallangan  baladi.,  harbiy  sovuq 

qurollar  asosan  inson  tanasiga  jarohat  etkazishga  mo‘ljallangan.  Ular 

asosan  qo‘shinlarning  qo‘l  jangida  ishlatiladi  (qilichning  barcha  turlari, 

shtiklar, desant pichoqlari va b.q.). 

Ovchilik  qurollariga:  milliy  pichoqlar,  xanjar  va  hokazolar  kiradi. 

Bular  ovda  hayvonlarni  tutishda,  jarohatlashda,  shilishda  va  boshqa 

yordamchi ishlarda qo‘llaniladi. 

Sport olamida ishlatiladigan qurollar: shtiklar, shpaga, rapira, qilich, 

espandrlar,  o‘zining  egiluvchanligi,  uchining  to‘mtoqligi  bilan  jarohat 

etkazish  xususiyatiga  ega  emas.  SHuning  uchun  ular  sovuq  qurollar 

qatoriga kirmaydilar.  

Sovuq  qurollar  ekspertizasi  asosan  ularning  qaysi  tur  va  guruhga 

mansubligini  aniqlashdan  iborat.  Hal  qilinadigan  masalalar  doirasi 

tekshiriluvchi 

qurolning 

texnik 

holati 

turdoshligi, 

aynanligini 

belgilashdan iboratdir. 

Jinoyatni  sodir  qilishda  ishlatilgan  sovuq  qurollar  topilgan  joyida 

(hodisa  sodir  bo‘lgan,  tintuv  o‘tkazilgan  joylarda)  yoki  tergovning 

xizmat xonasida ko‘zdan kechirilib, protsessual qonun normalari asosida 

rasmiylashtiriladi va jinoyat ishiga ashyoviy dalil sifatida ilova qilinadi. 

Mazkur  tergov  harakatini  o‘tkazishda  zarur  bo‘lsa,  protsessual  qonun 

nazarda tutgan qoida asosida tegishli mutaxassis taklif etilishi mumkin. 

Sovuq  qurollarni ko‘zdan  kechirishda  kriminalistikaning  kuzatish, 

o‘lchash  va  bayon  qilish  uslublari  qo‘llaniladi.  Qurolni  ko‘zdan